Γράφει η Βίκη Παυλίδη, Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, ΜΑ, MSc

 Το ξεκίνημα του παιδιού σας στον παιδικό σταθμό αποτελεί τη σημαντικότερη μετάβαση στην έως τώρα ζωή του. Μια νέα περίοδος ξεκινά. Το παιδί σας αποχωρίζεται για πρώτη φορά το οικείο και γνώριμο οικογενειακό περιβάλλον. Αντιμετωπίζει ένα νέο περιβάλλον, με καινούριους ανθρώπους, με άγνωστα παιδιά και ανεξερεύνητους χώρους. Σιγά σιγά, το παιδί σας θα γνωρίσει τον κόσμο της ανεξαρτησίας και της αυτονόμησης.

Κάποιες φορές αυτός ο πρώτος αποχωρισμός είναι δύσκολος. Μερικά παιδιά αντιδρούν στη μετάβαση αυτή με έντονα ξεσπάσματα θυμού ή θλίψης. Είναι γεγονός ότι ένα μικρό ποσοστό παιδιών (περίπου 4-5%), παρουσιάζει συμπτώματα σχολικής άρνησης κατά τις πρώτες ημέρες στο σχολείο. Συχνά, αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι το παιδί αποχωρίζεται τους γονείς του για πρώτη φορά, ή ότι ο αποχωρισμός αυτός είναι μεγαλύτερος σε διάρκεια σχετικά με πρότερες προ-σχολικές εμπειρίες αποχωρισμού που έχει βιώσει ως τώρα. Επίσης, για πολλά παιδιά η σχολική άρνηση συνδέεται με το ότι αναγκάζονται να ακολουθήσουν ένα εντελώς διαφορετικό πρόγραμμα από αυτό που είχαν συνηθίσει έως τώρα και πιθανόν αυτό να τους κουράζει και να τους εξαντλεί.

Για την αντιμετώπιση της σχολικής άρνησης οι γονείς μπορούν να ακολουθήσουν κάποια βήματα που θα τους βοηθήσουν να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για την επερχόμενη αλλαγή:

 

Προετοιμασία από το σπίτι

Είναι η περίοδος προετοιμασίας και ευαισθητοποίησης των παιδιών για την επικείμενη αλλαγή. Οι γονείς αρχικά επιλέγουν το σχολείο του παιδιού τους. Στη συνέχεια μιλούν, συζητούν, ζωγραφίζουν και παίζουν με τα παιδιά παιχνίδια που σχετίζονται με το σχολείο. Δηλαδή, προετοιμάζουν, με φιλικά προς το παιδί μέσα, το ξεκίνημά του στο νέο σχολείο και δημιουργούν μια συναισθηματική πρόσβαση του παιδιού στο καινούριο περιβάλλον.

 

Πρώτη επαφή του παιδιού με το σχολείο

Λίγο καιρό πριν την έναρξη, επισκέπτονται το σχολείο μαζί με το παιδί τους και εξερευνούν το χώρο. Το παιδί έρχεται σε επαφή με τις τάξεις, τη σχολική αυλή, το σχολικό λεωφορείο, το εστιατόριο, τη γραμματεία και το γραφείο της διεύθυνσης ή των δασκάλων. Πολύ συχνά κάποια παιδιά χρειάζονται παραπάνω από μια επίσκεψη για να επιτευχθεί η εξοικείωσή τους με τον καινούριο χώρο.

 

Το παιδί μου αρνείται να πάει στο σχολείο

Σε κάποιες περιπτώσεις -και παρ'όλη την καλή προετοιμασία από τους γονείς του- το παιδί παρουσιάζει συμπτώματα σχολικής άρνησης. Αρνείται να πάει στο σχολείο, κλαίει και θυμώνει όταν οι γονείς του το αφήνουν στο σχολείο (ή στο σχολικό) και αδυνατεί να συνεργαστεί με τη δασκάλα/δάσκαλο και να ενσωματωθεί στην ομάδα. Στο πλαίσιο αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να συνεργαστούν με τον/την εκπαιδευτικό, τη διεύθυνση και τον/την εκπαιδευτικό ψυχολόγο για να ακολουθήσουν μια κοινή πολιτική ως προς την επαφή του παιδιού με το σχολείο.

• Είμαστε συναισθηματικά έτοιμοι να αφήσουμε το παιδί μας να αυτονομηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί. Πολλές φορές οι γονείς οι ίδιοι χρειάζονται ένα διάστημα προσαρμογής για να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους θα φύγει από το σπίτι και θα αποκτήσει μια καινούρια κοινωνική ζωή.
• Είμαστε συναισθηματικά σταθεροί και αποφεύγουμε τις έντονες διαπραγματεύσεις ή/και απειλές με το παιδί μας. Τα παιδιά διαισθάνονται τη συναισθηματική μας φόρτιση και είναι πιθανό να παρατείνουν την άρνησή τους για το σχολείο.

• Ενισχύουμε συναισθηματικά το παιδί (είμαι σίγουρος/η πως θα τα καταφέρεις, είσαι πολύ δυνατός/ή, μπράβο σου που έμεινες όλη τη μέρα στο σχολείο, είμαι πολύ περήφανος/περήφανη για σένα)

• Κρατάμε σταθερό καθημερινό πρόγραμμα για να μπορέσει το παιδί να συνηθίσει την καινούρια του καθημερινότητα (σταθερές ώρες ύπνου, μπάνιου, φαγητού, παιχνιδιού, προσέλευσης και αποχώρησης από το σχολείο).
• Δεν κρατάμε το παιδί που αρνείται να πάει σχολείο στο σπίτι, γιατί έτσι καθυστερούμε/αναστέλλουμε την προσαρμογή του και διαταράσσουμε τη σταθερότητα στο ημερήσιο πρόγραμμά του.
• Αποφεύγουμε να μεταδώσουμε στο παιδί τη δική μας αγωνία για την έκβαση της ημέρας στο σχολείο (πώς πέρασες σήμερα; έπαιξες σήμερα; έκλαψες σήμερα; ήσουν το μόνο παιδάκι που έκλαιγε;) παρά επικοινωνούμε με το προσωπικό του σχολείου για να μας ενημερώσει.
• Εμπιστευόμαστε το παιδί μας ότι θα τα καταφέρει και το ενθαρρύνουμε δίνοντάς του χρόνο αρκετό για να προσαρμοστεί. Αποφεύγουμε να πιέσουμε το παιδί να προσαρμοστεί γρηγορότερα ή καλύτερα από τα υπόλοιπα παιδιά στη νέα κατάσταση.
• Το σχολικό λεωφορείο αν υπάρχει ως επιλογή δίνει στα παιδιά το χρόνο που χρειάζονται για να προσαρμοστούν από το σπίτι έως το  σχολείο. Είναι η ‘φυσική’ απόσταση ανάμεσα στο γονέα και το σχολείο. Αντίθετα, το παιδί που φτάνει με τον γονέα στην είσοδο του παιδικού σταθμού, καλείται να τον αποχωριστεί μέσα στο χώρο του σχολείο, πράγμα δύσκολο και συχνά χρονοβόρο.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά καταφέρνουν να προσαρμοστούν με επιτυχία στο νέο σχολικό περιβάλλον και να φέρουν εις πέρας τον καινούριο ρόλο του μαθητή/τριας. Πολύ συχνά μετά από μερικές εβδομάδες η σχολική άρνηση είναι πλέον παρελθόν. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα σχολικής άρνηση επιμένουν πέραν των δύο τριών εβδομάδων, η συνεργασία με έναν ειδικό ψυχολόγο ή σχολικό σύμβουλο θα πρέπει να είναι το επόμενο βήμα των γονέων.