Γράφει ο Ιωάννης Ρόζης, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών στην όποια παρατηρείται προοδευτική απώλεια οστού με αποτέλεσμα αυτό να γίνεται εύθραυστο και ευάλωτο σε κατάγματα. Αποτελεί την συχνότερη πάθηση των γυναικών άνω των 50 ετών . Χαρακτηριστικά, το 50% των γυναικών ηλικίας 50-55 ετών πάσχουν από οστεοπόρωση, ενώ στις ηλικίες άνω των 80 το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 70%.

Από τι προκαλείται η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση προκαλείται κυρίως από την έλλειψη των οιστρογόνων που μειώνονται πολύ στην εμμηνόπαυση. Η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από την παύση της λειτουργίας των ωοθηκών. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ελάττωση των οιστρογόνων.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες;

• Πρόωρη εμμηνόπαυση: Γυναίκες που εμφάνισαν εμμηνόπαυση σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών οι οποίες δεν έλαβαν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (οιστρογόνα), έχουν αυξημένο κίνδυνο
• Ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών
• Φύλο: Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με τους άντρες
• Το κάπνισμα και η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
• Γυναίκες με χαμηλό βάρος: Οι γυναίκες με αυξημένο ποσοστό λίπους δεν εμφανίζουν οστεοπόρωση, καθώς από το λίπος παράγονται οιστρογόνα και ανδρογόνα, που βοηθούν στην αναδόμηση των οστών
• Εξαίρεση των ωοθηκών σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών (χωρίς θεραπεία υποκατάστασης)
• Παθήσεις του θυρεοειδούς
• Έλλειψη βιταμίνης D και ασβεστίου: Η βιταμίνη D βοηθά στον μεταβολισμό του ασβεστίου
• Έλλειψη φυσικής άσκησης
• Κληρονομικό ιστορικό
• Παθήσεις νεφρού και ήπατος που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της βιταμίνης D
• Χρόνια χρήση κορτιζόνης

 

Ποια είναι τα σημεία & τα συμπτώματα;

Η οστεοπόρωση είναι μία «ύπουλη» νόσος η οποία εξελίσσεται χωρίς να δώσει σημεία, παρά μόνο σε προχωρημένο στάδιο. Η απώλεια οστού είναι σταδιακή και πριν να φτάσουμε στην οστεοπόρωση μεσολαβεί το στάδιο της οστεοπενίας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει πόνος σε διάφορες περιοχές του σώματος, π.χ. στην πλάτη, στα πόδια ή στην οσφύ. Καθώς ο χρόνος περνά υπάρχει μία σταδιακή ελάττωση του ύψους λόγω καθίζησης των σπονδύλων. Σε προχωρημένα στάδια, όταν πλέον έχει εγκατασταθεί η οστεοπόρωση, εμφανίζεται κύφωση στον θώρακα («καμπούρα») και κατάγματα. Τα κατάγματα της οστεοπόρωσης προκύπτουν μετά από ελάχιστη πίεση ή καταπόνηση του οστού. Συνήθως συμβαίνουν στο ισχίο, στον καρπό, στους σπονδύλους και στους ώμους, χωρίς να αποκλείονται άλλα σημεία.

Τα πλέον επικίνδυνα, είναι τα κατάγματα του ισχίου, καθώς 50% των γυναικών με κάταγμα ισχίου πρέπει να υποβληθούν σε αρθροπλαστική.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται με Μέτρηση της Οστικής Πυκνότητας στο ισχίο και Μαγνητική Τομογραφία (ΟΜΣΣ) λεκάνης. Η πρώτη μέτρηση πρέπει να γίνεται 6-12 μήνες μετά την εμμηνόπαυση και κατόπιν, κάθε 2 χρόνια. Είναι σημαντικό, η εξέταση να γίνεται στα πρώτα έτη της εμμηνόπαυσης, καθώς γνωρίζουμε πως η μέγιστη απώλεια οστού γίνεται κατά τα 2 πρώτα έτη της εμμηνόπαυσης.

Στα πλαίσια της πρόληψης πρέπει όλες οι γυναίκες να κάνουν ΜΟΠ περίπου 1 χρόνο μετά την τελευταία περίοδο της ζωής τους. Καλό είναι να εξετάζονται οι γυναίκες με ιστορικό αυτόματου κατάγματος ή με ιστορικό κατάγματος και οστεοπόρωση των γονέων τους, γυναίκες με σοβαρά νεφρολογικά και ηπατολογικά προβλήματα (π.χ. νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια), καθώς και όσες έχουν κάνει αφαίρεση ωοθηκών σε ηλικία μικρότερη των 45 ετών. Για τη ΜΟΠ, κατάλληλες είναι και οι γυναίκες με διαβήτη και προβλήματα θυροειδούς και παραθυρεοειδούς και εκείνες που λαμβάνουν κορτιζόνη σε υψηλές δόσεις και για μεγάλα χρονικά διαστήματα (π.χ. λόγω ρευματικών νοσημάτων).

Η ΜΟΠ είναι μια εξέταση γρήγορη, εύκολη, χωρίς πόνο και με μικρό κόστος. Η καλύτερη θέση εξέτασης είναι το ισχίο. Η αξιολόγηση του αποτελέσματος γίνεται με βάση μία παράμετρο που ονομάζεται Τ score.

 

Πως μπορούμε να προλάβουμε την οστεοπόρωση;

• Καλά ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D (1000-1500mg/ημέρα). Κατανάλωση τροφίμων πλούσια σε ασβέστιο όπως είναι: φέτα, γραβιέρα, ένταμ, παρμεζάνα,( 250 ml γάλακτος έχει 300mg ασβεστίου ενώ 100γρ κίτρινου τυριού έχει 800mg!) γιαούρτι, κουνουπίδι, λάχανο, σπανάκι, σύκα, σαρδέλες, σολωμός.
• Άσκηση, όπως περπάτημα ή κολύμπι, ποδήλατο>30 λεπτά 4 φορές/εβδομάδα, ακόμη και η κηπουρική μπορεί να μας ευνοήσει
• Μέτρηση οστικής πυκνότητας και βιοχημικοί δείκτες-προσδιορισμός ρίσκου οστεοπόρωσης
• Σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση οστεοπόρωσης, ειδικές ασκήσεις και φυσιοθεραπεία για ενδυνάμωση των μυών
• Όσον αφορά τους ηλικιωμένους, αποφεύγουμε την παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι ή στη  πολυθρόνα
• Προσοχή στις μετακινήσεις των υπερηλίκων- χρήση μπαστουνιού, μείωση των εμποδίων μέσα στο σπίτι, λαβές στις σκάλες
• Έκθεση στον ήλιο-για την παραγωγή της βιταμίνης D

 

Υπάρχει θεραπεία για την οστεοπόρωση;

Εάν διαγνωστούμε με οστεοπόρωση, θα πρέπει να εντάξουμε στο διαιτολόγιό μας περισσότερη Βιταμίνη D και ασβέστιο. Επιπλέον, υπάρχουν τα αντιοστεοπορωτικά φάρμακα, σκευάσματα που αναχαιτίζουν την απώλεια του οστού και άλλα που αναπλάθουν το οστό. Τέλος, μπορεί να πραγματοποιηθεί ορμονική υποκατάσταση. Σε γυναίκες που δεν έχουν αντενδείξεις μπορεί να χορηγηθούν οιστρογονικά σκευάσματα, προκειμένου να βοηθηθεί η αναδόμηση των οστών και να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Απαραίτητο είναι αυτό ιδιαίτερα σε γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια, σε εκείνες δηλαδή που μπήκαν στην εμμηνόπαυση πριν την ηλικία των 40 ετών.