Γράφει ο Στέλιος Πούλος, MSc, ACSM, Εργοφυσιολόγος, Τμήμα Εργομετρίας, Ανθρώπινης Απόδοσης & Μεταβολισμού ΡΕΑ

Η ρύθμιση του ρυθμού του Βασικού Μεταβολισμού είναι απαραίτητη για τη διαχείριση του βάρους. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα παραπάνω κιλά που τους βαραίνουν οφείλονται στον αργό ρυθμό του μεταβολισμού τους. Προσπαθούν να τα χάσουν με εξαντλητικές δίαιτες, ψάχνουν για «μαγικές» τροφές , σκευάσματα που αδυνατίζουν, αφιερώνουν πολλές ώρες για άσκηση σε βάρος του δημιουργικού χρόνου, χωρίς να έρχονται τα αποτελέσματα που επιθυμούν. Τι πραγματικά συμβαίνει; Μήπως τα αίτια είναι παθολογικά και τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση;

Είναι αλήθεια ότι η υπερβολική πρόσληψη τροφής σε συνδυασμό με καθιστική ζωή με ελάχιστη ή καθόλου δαπάνη ενέργειας από φυσικές δραστηριότητες οδηγεί σταδιακά στην παχυσαρκία με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία και την ποιότητα ζωής. Που είναι το μέτρο σε σχέση με το φαγητό; Πόση άσκηση χρειάζεται; Πόσες φορές την εβδομάδα; Τι είδους πρόγραμμα και σε ποια ένταση και εάν όλα τα παραπάνω τα βρούμε θα λυθεί το πρόβλημα; Από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε.

Βασικός Μεταβολισμός (ΒΜ) είναι το ελάχιστο ποσό ενέργειας που απαιτείται σε 24 ώρες για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών του οργανισμού στη ζωή. Το ποσό της ενέργειας του ΒΜ είναι απαραίτητο για τη λειτουργία της αναπνοής, τον μεταβολισμό των κυττάρων, την κυκλοφορία του αίματος καθώς και για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος. Εφόσον, ο ΒΜ αντιπροσωπεύει το 70% της συνολικής απαιτούμενης ημερήσιας ενέργειας είναι καθοριστική πληροφορία για τον καθορισμό των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών με στόχο είτε την απώλεια, είτε την σταθεροποίηση βάρους.

Η μέτρηση του ρυθμού του βασικού μεταβολισμού(BMR) με τη μέθοδο της έμμεσης θερμιδομετρίας, θα μας οδηγήσει να καταλάβουμε εάν τα αίτια είναι παθολογικά ή εάν πρέπει να διορθώσουμε το ισοζύγιο πρόληψης θερμίδων από την τροφή και δαπάνης ενέργειας από την άσκηση. Η μέτρηση του ΒΜ είναι μια ανώδυνη, εύκολη και γρήγορη εξέταση. Έπειτα από τουλάχιστον 8 ώρες νηστεία και χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιου είδους δραστηριότητα, συλλέγουμε και αναλύουμε τον εκπνεόμενο αέρα του εξεταζόμενου με ειδικούς αναλυτές. Τα ευρήματα όπως ο όγκος του οξυγόνου που προσελήφθη, το οξυγόνο(Ο2) που καταναλώθηκε και το διοξείδιο(CΟ2) που αποβλήθηκε στη μονάδα του χρόνου, θα μας υποδείξουν με ακρίβεια τις απαιτούμενες θερμίδες σε κατάσταση ηρεμίας που καταναλώνει καθημερινά ο οργανισμός  και εάν ο μεταβολισμός είναι σε χαμηλές, κανονικές ή υψηλές τιμές.

Η παραπάνω γνώση είναι ο πυρήνας του προβλήματος, γιατί πολύ χαμηλές τιμές πρόσληψης ή κατανάλωσης Ο2 σχετίζονται με τους πνεύμονες, την καρδιά, τα αγγεία, τον αιματοκρίτη, τα ερυθρά αιμοσφαίρια, την αιμοσφαιρίνη, το σίδηρο κ.λπ. Μη φυσιολογικές τιμές του ρυθμού του μεταβολισμού σχετίζονται με τους ενδοκρινείς αδένες και ιδιαίτερα με τις εκκρίσεις της θυροξίνης, ινσουλίνης, γλυκαγόνης, κορτιζόλης κ.λπ. Επίσης πρέπει να ελέγχεται ο ρυθμός του ΒΜ, όταν πρόκειται για ειδικές καταστάσεις όπως είναι η εγκυμοσύνη, όπου παρατηρείται αύξηση του ΒΜ λόγω της αύξησης της μυϊκής μάζας της μήτρας, του πλακούντα και του εμβρύου, καθώς και των αλλαγών των ορμονών αλλά και σε καταστάσεις έντονου στρες και τραυματισμών. Η ασιτία, η έντονη νηστεία και οι εξαντλητικές δίαιτες μειώνουν το ΒΜ έως και 20%, με τις συχνές εναλλαγές στέρησης και κατάχρησης τροφής, και τις διαρκείς αυξομειώσεις βάρους να επιφέρουν σημαντική μακροχρόνια μείωση. Ο ΒΜ είναι διαφορετικός για κάθε άνθρωπο, καθώς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία, το γονιδιακό προφίλ, το φύλο, η σύσταση σώματος, και η επιφάνεια σώματος.

Στο Τμήμα Εργομετρίας, Ανθρώπινης Απόδοσης και Μεταβολισμού της ΡΕΑ, ο Εργοφυσιολόγος με βάση τα αποτελέσματα της μέτρησης και σε συνεργασία με τον Ιατρό της απαιτούμενης ειδικότητας, θα σας καθοδηγήσει στην αντιμετώπιση της διαχείρισης του βάρους με την αποκατάσταση του ρυθμού του μεταβολισμού, σε συνδυασμό με το κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης και διατροφής για να επιτύχετε τα μέγιστα αποτελέσματα.