ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ; ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ;

 

Για εννέα ολόκληρους μήνες ο ομφάλιος λώρος αποτελεί πηγή ζωής για το έμβρυο. Μπορεί όμως, και μετά τη γέννησή του, να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην εξασφάλιση της καλής υγείας. Οι έρευνες των τελευταίων ετών έφεραν στο προσκήνιο τα βλαστικά κύτταρα και τη συμβολή τους στην Ιατρική. Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε περίπου 40 ασθένειες οι οποίες αντιμετωπίζονται με τα βλαστικά αυτά κύτταρα, ασθένειες οι οποίες κυρίως είναι αιματολογικές ή αφορούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση για τη θεραπεία χρόνιας κοκκιωματώδους πάθησης αναφέρθηκε το 2003. 

 

 

Τα βλαστικά κύτταρα ή αλλιώς «βλαστοκύτταρα» θεωρούνται δομικοί λίθοι δύο συστημάτων: του αιμοποιητικού και του ανοσοποιητικού. Είναι αρχέγονα, μη διαφοροποιημένα κύτταρα, τα οποία έχουν την ιδιότητα να πολλαπλασιάζονται και να μετατρέπονται σε άλλα είδη κυττάρων και ιστών του οργανισμού. Εξ αιτίας αυτών των ιδιοτήτων μπορούν να αποδειχθούν σωτήρια σε πλήθος σοβαρών ασθενειών και συνδρομών (όπως οι καρκίνοι του αίματος, οξείες ή χρόνιες λευχαιμίες, λεμφώματα, λιποσαρκώματα, ανοσοανεπάρκειες), αλλά και σε σύνδρομα του μυελού των οστών, όπως η απλαστική αναιμία και η δρεπανοκυτταρική αναιμία.

 

Παράλληλα, όσο προχωρούν οι έρευνες, οι επιστήμονες διαπιστώνουν όλο και μεγαλύτερο αριθμό νοσημάτων, τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χρήση βλαστικών κυττάρων. Ήδη βρίσκονται σε ερευνητικό στάδιο οι εφαρμογές τους σε εγκεφαλικούς τραυματισμούς, καρδιακές νόσους, σακχαρώδη διαβήτη τύπου I και II, σκλήρυνση κατά πλάκας, Alzheimer, κ.ά.

 

Τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα περιέχονται στο ομφαλοπλακουντιακό αίμα και συλλέχονται από τη φλέβα του ομφαλίου λώρου.

 

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα ή αίμα του ομφάλιου λώρου, είναι το αίμα που λαμβάνεται από τον ομφάλιο λώρο του νεογέννητου και τον πλακούντα αμέσως μετά τον τοκετό. Περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βλαστικών κυττάρων. Όταν τα κύτταρα ομφαλοπλακουντιακού αίματος μεταμοσχευτούν σε ασθενείς, μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος και του αίματος.

 

 

Σύμφωνα με πιο πρόσφατες μελέτες, τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα που συλλέγονται από τον ιστό του λώρου και εντοπίζονται στη ζελατινώδη ουσία του Wharton, έχουν μεγαλύτερη αξία από τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Γι’ αυτό και οι μαιευτήρες κρατούν πλέον, εκτός από το αίμα, μέρος ομφαλίου, περίπου 10 εκατοστά. Όπως διαπιστώνουν οι επιστήμονες, τα μεσεγχυματικά κύτταρα που λαμβάνονται από το τμήμα του ομφαλίου έχουν καλύτερη απόδοση στην αντιμετώπιση νοσημάτων. 

Τα μεσεγχυματικά κύτταρα χρησιμοποιούνται υποστηρικτικά για την αναγέννηση, αποκατάσταση ή επανόρθωση κατεστραμμένων ιστών και οργάνων: αναγέννηση δέρματος, χόνδρων, συνδέσμων και νευρικού ιστού, αλλά και αντιμετώπιση προβλημάτων απορριψιμότητας μοσχευμάτων, καθώς δεν επηρεάζονται από την ιστοσυμβατότητα μεταξύ δότη και δέκτη. 

 

Η διαδικασία λήψης είναι ίδια, τόσο στο φυσιολογικό τοκετό, όσο και στην καισαρική τομή και γίνεται αμέσως μετά την ολοκλήρωση του τοκετού και αφού αποκοπεί το νεογνό από τον ομφάλιο λώρο. Η διαδικασία της συλλογής ομφαλοπλακουντιακού αίματος είναι μη επεμβατική, ανώδυνη και συνήθως διαρκεί μόλις τρία έως πέντε λεπτά. Ο μαιευτήρας συλλέγει τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα από το αίμα του ομφαλίου λώρου και τα μεταφέρει σε ειδική συσκευασία που προστατεύει το περιεχόμενο από την ακτινοβολία και τις μηχανικές φθορές, ενώ με ειδικές θερμοστατικές γέλες  διατηρείται σταθερή θερμοκρασία μέχρι τη μεταφορά στο εργαστήριο. 

 

Κατόπιν, στο εργαστήριο, το δείγμα ταυτοποιείται με ένα μοναδικό κωδικό και ξεκινάει η επεξεργασία του, η οποία περιλαμβάνει την απομόνωση του κλάσματος του αίματος, όπου περιέχονται τα βλαστοκύτταρα. Όσον αφορά στα μεσεγχυματικά κύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού περιαγγειακού ιστού και της ζελατινώδους ουσίας του Wharton, αρκεί η φύλαξη του τμήματος του λωρού, μήκους έως 10 εκατοστά. 

 

 

Το επεξεργασμένο δείγμα αιμοποιητικών κυττάρων, που περιέχει μικρή ποσότητα βλαστικών κυττάρων καταψύχεται στη συνέχεια σε υγρό άζωτο στους -196 °C μαζί με αντιψυκτικό διάλυμα. Αυτή η διεργασία δεν επιτρέπει τη γήρανση και τη καταστροφή των κυττάρων. Η φύλαξη αιμοποιητικών κυττάρων πραγματοποιείται με επιστημονικώς τεκμηριωμένο και αποδεδειγμένο τρόπο τα τελευταία 20 χρόνια. Φυλάσσεται ξεχωριστά ένα μικρότερο δείγμα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έλεγχο αντιγόνων ιστοσυµβατότητας σε περίπτωση που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν από άλλο άτομο και όχι από το μωρό σας. Η διασταύρωση ιστοσυμβατότητας καθορίζει εάν υπάρχει για έναν ασθενή κατάλληλος δότης για μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων. 

 

Αναφορικά με τη μεταμόσχευση των βλαστικών κυττάρων, είναι περίπου ίδια με τη μεταμόσχευση των οργάνων. Η χρήση τους επαφίεται στην επιδιόρθωση των κατεστραμμένων ανθρώπινων οργάνων και ιστών με μεταμόσχευση υγιών κυττάρων, σε περιπτώσεις ασθενειών όπου μέχρι πρόσφατα αντιμετωπίζονταν μόνο με μεταμόσχευση οργάνων. 

 

 

Κατά τη διάρκεια της ζωής του και έως την ηλικία των 70, η πιθανότητα ένα άτομο να χρειαστεί μεταμόσχευση με τα δικά του βλαστικά κύτταρα είναι 1 στις 435 περιπτώσεις ή 0.23%.

 

Από ιατρικής πλευράς υπάρχει κέρδος να φυλάξουμε βλαστικά κύτταρα, ωστόσο δεν μπορεί ο ιατρός να το επιβάλει. Ιατρικά λοιπόν η απάντηση είναι ναι, ειδικά όταν βλέπουμε ότι είμαστε σε αυτό το ερευνητικό στάδιο, όπου τα βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τόσες ασθένειες και που ολοένα προστίθενται και άλλες. Στην Ελλάδα όλο και περισσότερα ζευγάρια αποφασίζουν να φυλάξουν τα βλαστικά κύτταρα των νεογέννητων μωρών τους. Καλύτερα να φυλάξουμε τα κύτταρα του μωρού κι ας μην μας φανούν ποτέ χρήσιμα, παρά να τα χρειαστούμε και αυτά να μην έχουν φυλαχθεί.