Γράφει ο Ελευθέριος Δ. Σπάρταλης, MD, MSc, PhD, FACS, Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων, Διευθυντής Κέντρου Θυρεοειδούς Αθηνών, Χειρουργός Τμήματος Χειρουργικής Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Κλινικής ΡΕΑ

O Ελβετός Xειρουργός Emil Theodor Kocher (1841-1917) θεωρείται ο πατέρας της θυρεοειδεκτομής, για τη μελέτη και την ανάπτυξη της οποίας τιμήθηκε με Βραβείο Nobel το 1909. Έκτοτε, η αλματώδης ανάπτυξη της χειρουργικής μας έχει επιτρέψει να πραγματοποιούμε την επέμβαση αυτή με άρτιο τεχνικά τρόπο, άριστο θεραπευτικό και αισθητικό αποτέλεσμα και κυρίως ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ασφάλειας για τον ασθενή.

Πότε είναι αναγκαίο ένα χειρουργείο θυρεοειδούς;

Χειρουργική επέμβαση ενδείκνυται: 1. όταν η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει να αντιμετωπίσει σε εύλογο χρονικό διάστημα το πρόβλημα (λειτουργικό ή/και μορφολογικό), 2. όταν κριθεί εξαρχής η αναποτελεσματικότητά της, 3. όταν υπάρχουν ή θα υπάρξουν πιεστικά φαινόμενα από τον διογκωμένο αδένα προς τα παρακείμενα ανατομικά στοιχεία (οισοφάγο, τραχεία, λαρυγγικά νεύρα) και 4. όταν υπάρχει τεκμηριωμένα κακοήθεια (θετική κυτταρολογική εξέταση μετά από παρακέντηση/FNA) ή υποψία κακοήθειας, κάτι ιδιαίτερα συχνό δυστυχώς τα τελευταία χρόνια.

Γιατί πρέπει να χειρουργηθώ αφού δεν νιώθω συμπτώματα;

Το σύμπτωμα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την πάθηση. Το γεγονός ότι εμείς υποκειμενικά δεν νιώθουμε κάποια ενόχληση, δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την πάθηση από την οποία ενδεχομένως πάσχουμε και η οποία διαρκώς επιδεινώνεται. Η ιδιαιτερότητα μάλιστα των παθήσεων θυρεοειδούς είναι ότι, όταν πια αρχίσουν να προκαλούν συμπτώματα, τότε η καταστροφή του αδένα έχει ήδη προχωρήσει. Ο καρκίνος θυρεοειδούς δεν προκαλεί απολύτως κανένα σύμπτωμα, έως ότου εξελιχθεί αρκετά, ώστε να γίνουν αντιληπτές λεμφαδενικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις.

Πότε χρονικά πρέπει να χειρουργηθώ. Είναι κάτι που επείγει;

Λόγω της συχνά ασυμπτωματικής και “ύπουλης” διαδρομής των παθήσεων του θυρεοειδούς, όσο πιο έγκαιρα απομακρύνει κανείς μία διαπιστωμένη κακοήθη βλάβη τόσο το καλύτερο.

Τι ακριβώς αφαιρούμε κατά την επέμβαση;

Στις ημέρες μας πραγματοποιούμε ολική θυρεοειδεκτομή. Παλαιότερα η ιατρική κοινότητα πίστευε ότι αρκεί να αφαιρεθεί μόνο το τμήμα του αδένα που φέρει τον όζο. Το αποτέλεσμα αυτής της παλαιάς πρακτικής ήταν ο ασθενής να επαναχειρουργείται, είτε άμεσα επειδή η βιοψία του έδειξε καρκίνο, είτε μεταγενέστερα επειδή επανεμφάνισε όζους στο τμήμα του θυρεοειδούς που παρέμεινε εντός. Σε πολύ ειδικές περιπτώσεις και σήμερα, μετά συζήτηση με τον ασθενή, μπορεί να πραγματοποιηθεί τμηματική θυρεοειδεκτομή.

Πόσο ασφαλής είναι η επέμβαση θυρεοειδούς;

Η θυρεοειδεκτομή είναι μία χειρουργική επέμβαση ειδικής βαρύτητας η οποία πραγματοποιείται με ασφάλεια στη σημερινή εποχή. Έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι η πραγματοποίηση μιας επέμβασης από έμπειρο ιατρό εξειδικευμένο στη χειρουργική των ενδοκρινών αδένων που χειρουργεί σε κέντρο με σύγχρονη υποδομή, ελαχιστοποιεί το ενδεχόμενο οποιασδήποτε επιπλοκής.

Η εξέλιξη των μικροχειρουργικών τεχνικών και η χρήση ειδικών φακών μας επιτρέπουν να αφαιρούμε ολόκληρο τον αδένα, έχοντας το χειρουργικό μας πεδίο σε μεγέθυνση ώστε να διακρίνουμε και να προφυλάσσουμε όλες τις ευαίσθητες δομές που τον περιβάλλουν. Επιπλέον, η αναγνώριση και διαφύλαξη των άνω και των κάτω (παλίνδρομων) λαρυγγικών νεύρων επιτυγχάνεται με τη χρήση ειδικού νευροδιεγέρτη. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης χρησιμοποιούνται επίσης εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας όπως το ειδικό ψαλίδι υπερήχων και η διπολική διαθερμία. Έτσι η επέμβαση γίνεται αναίμακτα και με σεβασμό στους γύρω ιστούς.

Πόσο χρόνο διαρκεί η επέμβαση;

Η διάρκεια είναι 1½-2 ώρες και πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Το πρόγραμμα χειρουργείου διαμορφώνεται έτσι ώστε να επιτρέπεται, για κάθε ασθενή εξατομικευμένα, να πραγματοποιηθεί μία άρτια, ασφαλής, ριζική και αποτελεσματική χειρουργική επέμβαση, χωρίς πίεση χρόνου.

Πόσο χρόνο πρέπει να νοσηλευθώ για μια θυρεοειδεκτομή;

Μία ημέρα νοσηλείας αρκεί. Ο ασθενής έρχεται στην κλινική από το σπίτι του, πραγματοποιείται προεγχειρητικός έλεγχος και η επέμβαση, και προς το μεσημέρι αφαιρείται ο ορός. Άμεσα μετά το χειρουργείο ομιλεί, κινητοποιείται και σιτίζεται. Μην έχοντας ορό ή άλλο σωληνάκι στο λαιμό (δεν χρησιμοποιείται πια παροχέτευση), κινείται ελεύθερα, παραμένει στην Κλινική ένα βράδυ και εξέρχεται την επόμενη ημέρα.

Θα φαίνεται σημάδι στο λαιμό μου;

Η παλιά παραδοσιακή μεγάλη τομή στο λαιμό, που γίνεται χαμηλά λίγο πάνω από το στέρνο, δεν αποτελεί πλέον αισθητικά ικανοποιητική προσπέλαση. Αφήνει μεγάλο σημάδι και συχνά οδηγεί σε υπερτροφική ουλή ή και χηλοειδές.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες για πραγματοποίηση θυρεοειδεκτομών με τη μικρότερη δυνατή τομή στο ιδανικότερο ύψος του τραχήλου (ελάχιστα επεμβατική ή μικροεπεμβατική θυρεοειδεκτομή). Άλλες πάλι τεχνικές επιχειρούν είσοδο μακριά από το λαιμό, όπως π.χ. με ρομποτικούς βραχίονες από τη μασχάλη, ή πολύ πρόσφατα με λαπαροσκοπικά εργαλεία μέσα από το στόμα, αλλά αυτές ακόμη δοκιμάζονται και δεν εφαρμόζονται προς το παρόν παρά μόνο σε περιορισμένη κλίμακα. Οι έως τώρα μελέτες δείχνουν πως οι περισσότεροι ασθενείς είναι ικανοποιημένοι με αυτό που περιγράφει ο όρος μικροεπεμβατική θυρεοειδεκτομή και δεν ενδιαφέρονται για ρομποτική ή άλλη προσπέλαση από τη μασχάλη ή το στόμα.

Η ανάγκη που οδήγησε στην ανάπτυξη, εφαρμογή και εξέλιξή της μικροεπεμβατικής θυρεοειδεκτομής, είναι η ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου, η ελάττωση του χρόνου ενδονοσοκομειακής νοσηλείας καθώς και το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα χωρίς όμως συμβιβασμούς ως προς την χειρουργική τεχνική. Η είσοδος επιτυγχάνεται με μία πολύ μικρή εγκάρσια τραχηλική τομή επί φυσιολογικής πτυχής (ρυτίδας) του δέρματος ψηλά στο λαιμό. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα της μικροεπεμβατικής τεχνικής είναι ότι, εκτός από αισθητικά άριστη, διαρκεί λιγότερο χρόνο και συνοδεύεται από ριζικότερη εκτομή, με σαφώς μικρότερα ποσοστά κινδύνου εκδήλωσης μετεγχειρητικής υπασβεστιαιμίας ή βράγχους φωνής.

Μία επέμβαση δεν μπορεί να είναι άριστη εάν δεν μεριμνήσουμε και για το θέμα της επούλωσης. Το χειρουργείο ολοκληρώνεται με νεαροποίηση και πλαστική αποκατάσταση της συνέχειας του δέρματος, χωρίς να είναι πλέον αναγκαία η χρήση παροχέτευσης. Εφαρμόζεται ενδοδερμική σύγκλειση του δέρματος. Δεν υπάρχουν πια τα παραδοσιακά ράμματα. Και φυσικά δεν χρειάζεται μετά από ημέρες να αφαιρεθούν ή να κοπούν όπως γινόταν παλιά.

Πότε θα επιστρέψω στη δουλειά μου;

Η ανάρρωση είναι ταχύτατη και δεν υπάρχει πόνος. Πολλοί εκ των ασθενών μας επιστρέφουν στη δουλειά τους την επομένη ημέρα του εξιτηρίου. Ανάλογα με τη φύση της εργασίας κάποιοι επιθυμούν αναρρωτική άδεια. Στην τελευταία περίπτωση, ο ιατρός σε συνεννόηση με τον ασθενή, καθορίζουν από κοινού την επιθυμητή διάρκεια της άδειας.

Θα αλλάξει η ζωή μου μετά το χειρουργείο;

Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση ολικής θυρεοειδεκτομής και λαμβάνουν μετεγχειρητικά ένα χάπι θυροξίνης ημερησίως. Αυτό ρυθμίζει απόλυτα σωστά τον οργανισμό, έχοντας μία απόλυτα φυσιολογική ζωή. Η ύπαρξη ενός πάσχοντος θυρεοειδούς που άλλη ποσότητα ορμόνης θα παρήγαγε το φυσιολογικό τμήμα του αδένα, άλλη ποσότητα ορμόνης θα παρήγαγε η περιοχή της βλάβης του αδένα και άλλη ενδεχομένως ποσότητα θα χορηγούσε ο ενδοκρινολόγος με τη μορφή χαπιού, είναι μία ευαίσθητη ισορροπία που εύκολα διαταράσσεται, ενώ η χειρουργική αφαίρεση του αδένα δίνει την οριστική λύση.

Θα επηρεασθεί αρνητικά η γονιμότητα ή και ο κύκλος μιας γυναίκας μετά το χειρουργείο;

Αντιθέτως, η ορμονική ισορροπία που επιτυγχάνεται με την απόλυτα ελεγχόμενη δόση ορμόνης σε μορφή χαπιού, που δίδεται μετά το χειρουργείο, εξασφαλίζει έναν ομαλό εμμηνορρυσιακό κύκλο. Επίσης, πολύ συχνά παραπέμπονται σε εμάς, για αφαίρεση πάσχοντος θυρεοειδούς προ της εγκυμοσύνης, κυρίες οι οποίες προγραμματίζουν να τεκνοποιήσουν είτε φυσιολογικά, είτε με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.