Γράφουν η Μαρία Σκουρολιάκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Επιστημονική Σύμβουλος, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ & η Κατερίνα Κούτρη, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

 

Οι πρώτοι έξι μήνες...

Από τη γέννηση του παιδιού σας και μέχρι τη συμπλήρωση των πρώτων έξι μηνών το μητρικό γάλα είναι η μοναδική και αναντικατάστατη πηγή για την σίτισή του. Σε περίπτωση που δεν θηλάσετε το μωρό σας μπορεί να λαμβάνει γάλα 1ης βρεφικής ηλικίας.

Το μητρικό γάλα περιέχει την ιδανική ισορροπία θρεπτικών συστατικών που είναι απόλυτα προσαρμοσμένη στις ανάγκες του βρέφους ενώ μεταβάλλεται συνεχώς για να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού που μεγαλώνει. Η σύσταση του γάλακτος είναι διαφορετική α) όταν η μητέρα γεννά στις 38-40 εβδομάδες σε σχέση με τον πρόωρο τοκετό, β) κατά τις πρώτες ημέρες (πρωτόγαλα) σε σχέση με το γάλα μετά τις πρώτες 10 ημέρες από τον τοκετό (ώριμο γάλα), γ) στην αρχή (πλούσιο σε υδατάνθρακες – πιο υδαρές) σε σχέση με το τέλος (πλούσιο σε λίπος και πρωτεΐνες – πιο παχύρρευστο) του ίδιου θηλασμού.

Το μητρικό γάλα είναι εύπεπτο ενώ η κύρια πρωτεΐνη του σπάνια προκαλεί αλλεργία στο μωρό. Περιέχει μεγάλο αριθμό προστατευτικών παραγόντων οι οποίοι μεταφέρονται από τη μητέρα στο μωρό και ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού του, αυξάνοντας σημαντικά την αντοχή σε ασθένειες (κυρίως λοιμώξεις). Μεταφέρει αρώματα και γεύσεις από τη διατροφή σας στο παιδί το οποίο σταδιακά αποκτά ανοχή στις τροφές που καταναλώνετε και προστατεύεται από την εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων σε αυτές (μέσω της επαφής του εντέρου του με ίχνη των τροφών).

Σίγουρα η ζωή μας τρέχει γρηγορότερα από εμάς και για πολλές γυναίκες ο θηλασμός μπορεί να φαντάζει εμπόδιο ή απλά μια δύσκολη προσπάθεια που θα δυσκολέψει ακόμα περισσότερο τη νέα ζωή με ένα μωρό. Σίγουρα δεν είναι για όλες τις γυναίκες το ίδιο εύκολος. Οφείλουμε να δώσουμε το χώρο και το χρόνο στη νέα μας πραγματικότητα και με σύμμαχο τη σωστή ενημέρωση να κάνουμε το καλύτερο για εμάς και το παιδί μας.

 

Ο πρώτος χρόνος...

Πρέπει να αρχίσετε να εισάγετε σταδιακά στερεές τροφές ξεκινώντας από βρασμένα λαχανικά εποχής με ελαιόλαδο, ζωμό κρέατος, κρέας και φρέσκα φρούτα εποχής. Πριν το κλείσιμο των 7 μηνών είναι απαραίτητο να εισαχθούν δημητριακά που περιέχουν γλουτένη και στη συνέχεια όσπρια, γιαούρτι πλήρες, ανάλατο τυρί πλήρες(όχι φρέσκο γάλα πριν το κλείσιμο των 12 μηνών) και ψάρι.

Παραδείγματα λαχανικών που μπορούν αρχικά να δοθούν είναι: καρότο, κολοκυθάκι, κολοκύθα, πατάτα, γλυκοπατάτα, μπρόκολο, κουνουπίδι, ντομάτα. Ενδεικτικά η αρχική ποσότητα κρέατος είναι περίπου στα 30 γραμμάρια. Το κρέας πρέπει να συνδυάζεται κυρίως με λαχανικά και όχι με δημητριακά ή τυρί για να μην εμποδίζεται η απορρόφηση του σιδήρου. Δημητριακά (όχι ολικής άλεσης) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι βρώμη, κριθαράκι, αστράκι, ζυμαρικά, πλιγούρι, ρύζι, κινόα, τραχανάς.

Τα έτοιμα βρεφικά προϊόντα (βρεφικές κρέμες, επιδόρπια γιαουρτιού, έτοιμα γεύματα σε βαζάκια) δεν πρέπει να συνιστούν βασική επιλογή στο καθημερινό διαιτολόγιο του βρέφους. Τα φρέσκα τρόφιμα είναι περισσότερο θρεπτικά με λιγότερα απλά σάκχαρα και αλάτι ενώ προσφέρουν μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων. Στόχος είναι το βρέφος να συνηθίσει γεύσεις και τρόφιμα του οικογενειακού τραπεζιού και όχι επεξεργασμένες τροφές.

Ανάλογα με την ετοιμότητα του παιδιού και πάντα υπό επίβλεψη, είναι απαραίτητο να δώσουμε στο παιδί ευκαιρίες για μάθηση στην μάσηση μη αλεσμένων, μαλακών τροφών (κομμάτι μπανάνας, βρασμένου λαχανικού). Εάν ενδιαφέρεστε για αυτόν τον τρόπο εισαγωγής στερεών τροφών συμβουλευτείτε έγκυρες πηγές για το baby led weaning.

Αποφεύγουμε αλάτι, μπαχαρικά, πιπέρι, μαγειρεμένο λάδι, ζάχαρη, μέλι (μόνο για τον πρώτο χρόνο), φρουτοποτά, τσάι και ροφήματα βοτάνων.

Εμπιστευτείτε το παιδί σας και συνεργαστείτε μαζί του συνειδητά. Ενθαρρύνετε το βρέφος να φάει αλλά μην το πιέζετε να καταναλώσει όλο το φαγητό. Μην ταΐζετε πολύ γρήγορα αλλά και μην παρατείνετε πολύ το χρονικό διάστημα του φαγητού. Μην ταΐζετε το μωρό σας όταν μπουσουλάει ή περπατάει ή παίζει, η σίτιση πρέπει να γίνεται σε κατάλληλο χώρο και περιβάλλον, χωρίς το παιδί να αποσπάται από άλλες δραστηριότητες.

Στόχος είναι μέχρι την συμπλήρωση του πρώτου έτους (το αργότερο έως 18 μηνών) το παιδί να τρώει φαγητό (χωρίς αλάτι)από το οικογενειακό τραπέζι στα πλαίσια της μεσογειακής διατροφής με τρόφιμα όσο γίνεται πιο αληθινά, αγνά, φρέσκα, εποχής, τοπικά παραγόμενα, χωρίς συντηρητικά και μη επεξεργασμένα.Δώστε έμφαση σε τακτικά προγραμματισμένα γεύματα (3 κύρια γεύματα και ενδιάμεσα σνακ) και σε καλά λιπαρά που είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους(ελαιόλαδο, αβοκάντο, φυστικοβούτυρο, ταχίνι, πλήρες παραδοσιακό πρόβειο γιαούρτι, ψάρι, ξηροί καρποί).

 

Μετά τον πρώτο χρόνο...

Σε σύγκριση με το πρώτο έτος ζωής, ο ρυθμός αύξησης επιβραδύνεται σημαντικά με φυσική συνέπεια τη μειωμένη όρεξη. Επιπλέον, στην ηλικία αυτή συμβαίνουν γνωστικές και συναισθηματικές αλλαγές που θα επηρεάσουν και την διατροφική συμπεριφορά. Η αύξηση της αυτονομίας, επίσης, επηρεάζει τη διατροφή και το παιδί μπορεί να εμφανίσει επιλεκτικότητα ή και απροθυμία να δοκιμάσει νέα τρόφιμα.

Τι πρέπει να κάνουμε όταν ένα παιδί αρνείται να φάει; Τα παιδιά μπορεί να τρώνε ευχάριστα ένα συγκεκριμένο φαγητό για κάποιο διάστημα και ξαφνικά να αρνούνται να το φάνε ή να μην τρώνε καθόλου ή να τρώνε μονομερώς (μακαρόνια με κιμά και μπιφτέκι). Τα νήπια δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι πρέπει να τρώνε ισορροπημένα και υγιεινά. Μπορεί να προσπαθείτε συνεχώς να έχει το παιδί σας θρεπτικά γεύματα και σνακ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα τα καταναλώνει απαραίτητα με τον τρόπο που τα προσφέρετε. Το πιο πιθανό είναι να επιλέγει μονομερώς ή όχι ολοκληρωμένο το γεύμα που το προσφέρετε και αυτό να το εξισορροπήσει με την πάροδο του χρόνου. Η κατανάλωση τροφής είναι μια ικανότητα που χρειάζεται χρόνο για να αναπτυχθεί. Η πίεση στο φαγητό μπορεί να δημιουργήσει ένα αγχωτικό περιβάλλον για το παιδί σας καθιστώντας έτσι λιγότερο πιθανό να θέλει να δοκιμάσει κάτι καινούριο ή ακόμα και να φάει το γεύμα του.

Σεβαστείτε την αυξανόμενη αυτονομία του παιδιού σας. Δεν είναι δική σας δουλειά τι και πόσο θα φάει το παιδί σας, αλλά δική του. Η δική σας δουλειά είναι να του προσφέρετε καθημερινά μια ποικιλία ποιοτικών, υγιεινών και ισορροπημένων γευμάτων και σνακ. Εάν επιτρέπετε στα παιδιά σας να τρώνε με τους όρους τους (από τα τακτικά προγραμματισμένα γεύματα και σνακ που παρέχετε) χωρίς πρόσθετη πίεση θα δημιουργήσετε το χώρο που χρειάζονται για να χτίσουν την εμπιστοσύνη τους με τα τρόφιμα και το σώμα τους.