...μέχρι την πιθανή κατάργησή της  

(Από την μαστεκτομή στην εποχή της ελάχιστης χειρουργικής επέμβασης)

Γράφει ο Χρήστος Αιμ. Σπανόπουλος MD, Phd, Χειρουργός Μαστού – Γυναικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

 

Σε μερικά χρόνια μπορεί να μην χειρουργούμε σχεδόν καθόλου τον καρκίνο μαστού. Ίσως παρακεντούμε μόνο τον όγκο και την μασχάλη. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτούμε όλες τις πληροφορίες για τον τύπο του όγκου και την επέκτασή του μαζί με τις απεικονιστικές εξετάσεις.

Στην συνέχεια θα υπάρχουν δύο εναλλακτικές μέθοδοι:

Α) Θα καταστρέφουμε ή θα αφαιρούμε τον όγκο χρησιμοποιώντας διαθερμία, υπερήχους, ραδιοκύματα ή άλλη μορφή καταστρεπτικής ακτινοβολίας, την οποία θα εισάγουμε στον μαστό δια μέσου εξωτερικού βραχίονα από μία τομή 1-2 εκατοστών.

Β) Μετά από προεγχειρητική χημειοθεραπεία και πιθανή πλήρη ύφεση του όγκου , δεν θα χειρουργείται καθόλου ο μαστός.

Ήδη γίνονται κλινικές μελέτες για κάθε επιμέρους στάδιο των ανωτέρω αναφερομένων μεθόδων.

 

Πώς φτάσαμε όμως σε μια τέτοια εξέλιξη της χειρουργικής;

Το 1894 ο χειρουργός Halsted, που θεωρήθηκε ο «πατέρας» της χειρουργικής μαστού, εκτελούσε ριζικές επεμβάσεις με αφαίρεση ολόκληρου του μαστού, θωρακικών μυών και όλων των λεμφαδένων της σύστοιχης μασχάλης.

Η ίδια μέθοδος εφαρμόστηκε έως το 1945, με την διαφορά όμως ότι από τότε και στο εξής  διατηρούσαν πλέον τους θωρακικούς μύες.

Το 1975 ο Veronese εισήγαγε την τμηματεκτομή, αφαιρώντας το ¼ του μαστού με την βλάβη.

Σήμερα θεωρείται ασφαλές να γίνεται μόνο ογκεκτομή και να ακολουθείται Ογκοπλαστική (που εισήγαγε ο Klough), δηλαδή η χειρουργική μορφοποίηση του μαστού, ώστε να υπάρχει ένα όσο το δυνατόν πιο αποδοτικό αισθητικό αποτέλεσμα.

Αντίστοιχα στην μασχάλη, ενώ παλιά αφαιρούσαμε όλους τους λεμφαδένες, τώρα αφαιρούμε μόνο τον πρώτο λεμφαδένα από τον οποίο αρχίζουν τα λεμφαγγεία της μασχάλης. Αυτός ο λεμφαδένας φρουρός εντοπίζεται και, αν είναι αρνητικός (δεν έχει καρκινικά κύτταρα), δεν αφαιρούμε τους υπόλοιπους. Τον τελευταίο δε χρόνο, ακόμη και δύο λεμφαδένες φρουροί  να είναι θετικοί, δεν αφαιρούμε τους υπόλοιπους.

 

Με ποιους τρόπους  φτάσαμε ως εδώ;

Με την εκστρατεία για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού οι ποικίλες κοινωνικές δράσεις ευαισθητοποιούν τις γυναίκες να ελέγχονται τακτικά στον μαστό. Έτσι βρίσκονται μικρότεροι και πιο πρώιμοι όγκοι. Στην τηλεοπτική σειρά “Sex and the City” η πρωταγωνίστρια Σαμάνθα παθαίνει καρκίνο μαστού. Αμέσως τριπλασιάστηκαν οι γυναίκες που έκαναν μαστογραφία. Το ίδιο συνέβη και μετά την μαστεκτομή της Αντζελίνας Τζολί.  

Με τις συνεχώς εξελισσόμενες απεικονιστικές μεθόδους, με μαστογραφία, το υπερηχογράφημα, την μαγνητική τομογραφία και τις υπόλοιπες απεικονιστικές μεθόδους, οι ακτινολόγοι μας παρέχουν πληροφορίες για την πρώιμη διάγνωση, εντόπιση και επέκταση του όγκου.

Με την πρόοδο της επιστήμης και την καλύτερη γνώση της βιολογίας των όγκων, όπου παλαιότερα πιστεύαμε ότι ασφαλή χειρουργικά όρια εκτομής είναι 1-2 εκατοστά. Σήμερα είναι αποδεκτό ότι ασφαλή χειρουργικά όρια για διηθητικό καρκίνο είναι ένα μόλις κύτταρο και για μη διηθητικούς όγκους λίγα χιλιοστά.

Με τα νέα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, τα μονοκλωνικά αντισώματα, τους ανοσολογικούς παράγοντες, τα ορμονικά σκευάσματα και την ακτινοθεραπεία, καθώς και τις «γενετικές υπογραφές» των όγκων.

Με αυτές τις γνώσεις έχει αλλάξει η χειρουργική του μαστού. ‘Έχει αναπτυχθεί η Ογκοπλαστική. Χρησιμοποιώντας τεχνικές πλαστικής χειρουργικής γίνονται οι τομές στον μαστό είτε στην θηλή είτε στις φυσικές πτυχές του μαστού. Επιτυγχάνεται η αφαίρεση του όγκου σε υγιή όρια και μαζί με μορφοποίηση του μαστού έχουμε ένα αισθητικά αποδεκτό αποτέλεσμα.

Γίνονται εκτεταμένες  μελέτες για όσο το δυνατόν λιγότερη και μικρότερη χειρουργική παρέμβαση στον καρκίνο του μαστού. Αναμένεται σε βάθος χρόνου να φανεί κατά πόσο μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινή πραγματικότητα.

Ο στόχος είναι να εξελιχθεί τόσο η χειρουργική στον μαστό ώστε ο θρίαμβός της να είναι η αυτοκατάργησή της.