Γράφει ο Παναγιώτης Κ. Γλεντής, Ειδικός Λαπαροσκόπος, Χειρουργός Παχυσαρκίας, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

 

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού, είναι ο τρίτος σε συχνότητα καρκίνος παγκόσμια, ενώ στην Ελλάδα είναι τέταρτος μετά από τον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα και του προστάτη.

Κάθε χρόνο στη χώρα μας παρουσιάζονται περίπου 3900 καινούριοι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού.

Η αντιμετώπιση του ορθοκολικού καρκίνου, όπως λέγεται, χρειάζεται εξειδικευμένο ογκολογικό κέντρο, εξειδικευμένη ογκολογική ομάδα πολλών ειδικών επιστημόνων ή όπως λέμε διεπιστημονική προσέγγιση.

Αυτό προϋποθέτει ότι για κάθε ασθενή με καρκίνο στο παχύ έντερο ή το ορθό, θα ασχοληθούν πολλοί ιατροί διαφορετικών ειδικοτήτων και άλλοι επιστήμονες, οι οποίοι θα βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία και συνεννόηση, ώστε η αντιμετώπιση του ασθενούς να είναι πλήρης και η καλύτερη δυνατή.

Ο καρκίνος στο παχύ έντερο και το ορθό, θεωρείται σήμερα ένας καρκίνος που πολύ εύκολα μπορεί να προληφθεί, να διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, προσφέροντας πλήρη ίαση και θεραπεία στον ασθενή.

Ακόμα και για τους ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου, σήμερα με την χρήση των εξελιγμένων χειρουργικών μεθόδων που διαθέτουμε (π.χ. ρομποτική χειρουργική) και των σύγχρονων μεθόδων επικουρικής ή νεο-επικουρικής χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας, ανοσοθεραπείας και γονιδιακών θεραπειών, μπορούμε να επιτύχουμε θετικά αποτελέσματα και ποσοστά ίασης, τα οποία πριν λίγα μόλις χρόνια θα φαίνονταν αδύνατα. 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ & ΟΡΘΟΥ

 

Ογκολογική Χειρουργική παχέος εντέρου & ορθού

Η ογκολογική αφαίρεση όλων των περιπτώσεων καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού βασίζεται σε εξελιγμένη χειρουργική τεχνική και έχει κατά βάση 4 στόχους.

1. Να αφαιρεθεί ο πρωτοπαθής όγκος σε επαρκή έκταση ώστε να αφήσουμε πίσω μόνο υγιείς ιστούς (εκτομή επί υγιών ορίων) με ταυτόχρονη αποκατάσταση όλων των φυσιολογικών λειτουργιών του παχέος εντέρου του ασθενούς.
2. Να γίνει πλήρης ογκολογικός λεμφαδενικός καθαρισμός της περιοχής του όγκου πράγμα που θα διακόψει τιςλεμφαγγειακές οδούς διασποράς του καρκίνου και θα αποτρέψει μελλοντικές μεταστάσεις ή υποτροπές.
3. Στους ασθενείς με πολύ χαμηλούς καρκίνους του ορθού, να διατηρήσουμε τους σφιγκτήρες και έτσι να αποφύγουμε την παρά φύση έδρα (κολοστομία)όπου αυτό είναι ογκολογικά σωστό και εφικτό.
4. Στους άντρες ασθενείς με καρκίνο του ορθού να εξασφαλίσουμε να διαφυλαχθούν τα γεννητικά νευρικά πλέγματα, εφ'όσον δεν διηθούνται από καρκινικά κύτταρα και με αυτό τον τρόπο να διατηρήσουμε φυσιολογική τη σεξουαλική λειτουργικότητα του ασθενούς.

 

Ογκολογική Χειρουργική Μεταστάσεων

Πριν από λίγα χρόνια η αφαίρεση μεταστάσεων (συνήθως ηπατικών) από καρκίνο παχέος εντέρου, ακουγόταν σαν κάτι το ανέφικτο και ουτοπικό. Αυτή τη στιγμή, χειρουργούμε έναν μεγάλο αριθμό ασθενών με μεταστάσεις, επιτυγχάνοντας πολύ καλά αποτελέσματα επιβίωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι η πρόγνωση του ασθενούς μετά την αφαίρεση της μετάστασης, είναι το ίδιο καλή σα να μην είχε παρουσιάσει ποτέ μετάσταση.

 

Εξάχνωση Μεταστάσεων με Ραδιοσυχνότητες ή Μικροκύματα (Radiofrequency – MicrowaveAblation )

Αυτή τη μέθοδο την χρησιμοποιούμε στις περιπτώσεις που οι μεταστάσεις από τον ορθοκολικό καρκίνο, δεν είναι εφικτό να αφαιρεθούν, οπότε μπορούμε να τις καταστρέψουμε με χρήση εστιασμένης δέσμης μικροκυμάτων ή ραδιοσυχνοτήτων.

Η τεχνική αυτή μπορεί να γίνει είτε κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, για την αντιμετώπιση της πρωτοπαθούς εστίας του καρκίνου, είτε διαδερμικά, χωρίς επέμβαση, με καθοδήγηση από αξονικό τομογράφο.

Αυτές οι τεχνικές δεν επιβαρύνουν καθόλου με ιοντίζουσα ακτινοβολία (ραδιενέργεια) τον ασθενή και έχουν το πλεονέκτημα ότι επιτυγχάνουμε την μέγιστη και καλύτερη καταστροφή των μεταστατικών εστιών, χωρίς να δημιουργούμε βλάβες σε γειτονικά όργανα ή ιστούς.

 

Μέθοδος Περιτονεκτομής με χρήση Υπερθερμικής Ενδοπεριτοναϊκής Χημειοθεραπείας HIPEC (Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy)

Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται σε επιλεγμένες περιπτώσεις ασθενών, οι οποίοι παρουσιάζουν περιτοναϊκές μεταστάσεις στην κοιλιά και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν πολύ αποτελεσματικά με τις ενδοφλέβιες μεθόδους χημειοθεραπείας.

Η μέθοδος αυτή έχει βρει εφαρμογή και σε άλλες μορφές καρκίνου όπως στον καρκίνο των ωοθηκών, στο κακόηθες μεσοθηλίωμα του περιτοναίου κλπ και δείχνει να έχει ένα πολύ υποσχόμενο μέλλον στην ογκολογική χειρουργική.

Λαπαροσκοπική Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία – PIPAC
(PressurizedIntraperitonealAerosolChemotherapy)

Η μέθοδος αυτή είναι μία πολύ σύγχρονη ελάχιστα επεμβατική μέθοδος για την οποία έχουν ένδειξη ασθενείς με περιτοναϊκές μεταστάσεις οι οποίοι δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με κυτταρομειωτική επέμβαση (CRS – CytoreductiveSurgery) ή HIPECκαι έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να γίνει με ασφάλεια και να επαναληφθεί περισσότερες από μία φορές στον ίδιο ασθενή.

Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι ο ασθενής νοσηλεύεται για μία μόνο ημέρα και δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο μετεγχειρητικό πόνο όπως στις ανοικτές επεμβάσεις.

 

Εκλεκτικός Χημειοεμβολισμός Μεταστάσεων

Στην μέθοδο αυτή στέλνουμε χημειοθεραπευτικά φάρμακα επιλεκτικά σε μεταστάσεις που δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε με άλλον τρόπο και τις προσεγγίζουμε μέσα από τα αγγεία που φτάνουν ως εκεί.

Η μέθοδος αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι συγκεντρώνουμε μεγάλες δόσεις χημειοθεραπείας ακριβώς εκεί που τη χρειαζόμαστε, απ'ευθείας δηλαδή επάνω στα καρκινικά κύτταρα των μεταστάσεων.

Έτσι το υπόλοιπο σώμα δεν υφίσταται την βλαπτική δράση αυτών των φαρμάκων και κατά συνέπεια οι συστηματικές παρενέργειες αυτών των φαρμάκων είναι πολύ μικρές.

 

Κλασσική Χημειοθεραπεία

Με την μέθοδο της νεο-επικουρικής (neo-adjuvant) ή επικουρικής χημειοθεραπείας (adjuvantchemotherapy), οι οποίες χρησιμοποιούνται σαν συμπληρωματικές της χειρουργικής επέμβασης θεραπείες, εξασφαλίζουμε ότι δεν θα εμφανιστεί ο καρκίνος ξανά στο μέλλον.

Η χρήση αυτών των φαρμάκων γίνονται από εξειδικευμένο Ογκολόγο – Παθολόγο, βάσει των πιο σύγχρονων διεθνών θεραπευτικών οδηγιών (chemotherapeuticguidelines )για την κάθε περίπτωση και στάδιο καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού.

 

Ακτινοθεραπεία

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση του καρκίνου του ορθού προεγχειρητικά ή μετεγχειρητικά ανάλογα με τον σχεδιασμό της αντιμετώπισης του κάθε ασθενούς, όπως αποφασίζεται από το ογκολογικό συμβούλιο. 

Κάποιες φορές χρησιμοποιούμε την προεγχειρητικήστοχευμένη ακτινοθεραπεία του ορθού για να μικρύνουμε τον όγκο (υποσταδιοποίηση του όγκου), ώστε να γίνει εφικτή η διατήρηση των σφιγκτήρων. Έτσι με την χρησιμοποίηση ειδικών ακτινοθεραπευτικών τεχνικών (IMRT , VMAT κλπ), σε αρκετούς ασθενείς μπορούμε να χειρουργήσουμε αφαιρώντας τον καρκίνο και να αποφύγουμε την παρά φύση έδρα (κολοστομία).

Η εφαρμογή γίνεται από ειδικό ιατρό ακτινοθεραπευτή, με την συνδρομή εξειδικευμένου ακτινοφυσικού και με την χρησιμοποίηση των πιο εξελιγμένων ακτινοθεραπευτικών μηχανημάτων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή σε διεθνές επίπεδο.

 

Ακτινοχειρουργική (Cyber-Knife)

Η μέθοδος αυτή εφαρμόζει εξαιρετικά εστιασμένη δέσμη ακτινοβολίας πάνω στα καρκινικά κύτταρα και είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση μεταστάσεων που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με άλλον τρόπο (π.χ. εγκεφαλικές μεταστάσεις).

Ανοσοθεραπεία με χρήση Μονοκλωνικών Αντισωμάτων

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει επανάσταση στην αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, αλλά και άλλων μορφών καρκίνου, με την χρησιμοποίηση διαφόρων κατηγοριών μονοκλωνικών αντισωμάτων (monoclonalantibodies – mab).

Τα μονοκλωνικά αυτά αντισώματα ονομάζονται αναστολείς ελέγχου (checkpointinhibitors). Ηδουλειά τους είναι να στοχεύουν και να αδρανοποιούν συγκεκριμένες πρωτεΐνες  ελέγχου στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς και ουσιαστικά ενεργοποιούν έντονη ανοσολογική επίθεση εναντίον των καρκινικών κυττάρων.

Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες τέτοιων μονοκλωνικών αντισωμάτων (αναστολείςPD-1 , CTLA-4 , PD-L1 κλπ) ενώ καθημερινά ανακαλύπτονται καινούρια.

 

Αντιαγγειογενετικός Παράγοντας

Είναι ένα είδος μονοκλωνικού αντισώματος το οποίο το χρησιμοποιούμε στον μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού και λειτουργεί αναστέλλοντας τη δημιουργία καινούριων αγγείων από τα καρκινικά κύτταρα. Έτσι αυτά δεν μπορούν να οξυγονωθούν και να τραφούν και νεκρώνονται.

 

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ & ΟΡΘΟΥ

Ο Ιπποκράτης είχε πει «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν».

Έτσι λοιπόν, εκτός από τις εξελιγμένες μεθόδους αντιμετώπισης που χρησιμοποιούμε για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, μεγάλη σημασία πρέπει να δίνουμε και στην πρόληψη και στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου αυτού αλλά και όλων των άλλων μορφών καρκίνου όπως του μαστού, του θυρεοειδούς, του πνεύμονος, του προστάτη, των ωοθηκών, του στομάχου, του οισοφάγου, του ήπατος, του παγκρέατος κλπ. 

Γι’ αυτό τον λόγο κάθε άνδρας ή γυναίκα πρέπει να εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα προληπτικού ογκολογικού ελέγχου με σκοπό να καταγραφεί και να προγραμματιστεί η παρακολούθησή του από εξειδικευμένους ιατρούς σε τακτά χρονικά διαστήματα, με κλινική εξέταση και ειδικές προληπτικές παρακλινικές εξετάσεις .

Τα προγράμματά του προληπτικού ελέγχου , στηρίζονται πάντα στις διεθνείς ογκολογικές κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες δίνονται και ανανεώνονται κάθε έτος, μετά από τα παγκόσμια και πανευρωπαϊκά ογκολογικά συνέδρια.