Γράφει ο Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διευθυντής Μονάδας Γονιμότητας & Εξωσωματικής Γονιμοποίησης της Κλινικής ΡΕΑ, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Κλινικής ΡΕΑ

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας Πρόληψης και Ενημέρωσης για τον Καρκίνο του Μαστού και για όλους εμάς που εργαζόμαστε για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, μας υπενθυμίζει τη σημασία της διατήρησης της γονιμότητας για γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο στη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας.

Τα δεδομένα

Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 4.000 νέα περιστατικά καρκίνου μαστού τον χρόνο. Από αυτές τις γυναίκες το 5% είναι ηλικίας κάτω των 40 ετών και πάνω από το 50% δεν έχουν ακόμα αποκτήσει παιδιά.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει βεβαίως δώσει καταπληκτικά αποτελέσματα. Περίπου 50 έως 100 γυναίκες θα σκεφτούν μετά από μία πενταετία την απόκτηση παιδιού. Επειδή σε πολλές περιπτώσεις, όμως, τα ωάριά τους δεν θα έχουν μείνει ανεπηρέαστα από την αντικαρκινική θεραπεία, τα τελευταία χρόνια θεωρείται απαραίτητο οι ογκολόγοι να προσφέρουν την δυνατότητα στις γυναίκες να ενημερωθούν από ειδικούς στην ανθρώπινη αναπαραγωγή για τις δυνατότητες διαφύλαξης της γονιμότητάς τους μέσω της μεθόδου Κρυοσυντήρησης Ωαρίων ή Εμβρύων .

Πώς ο καρκίνος του μαστού επηρεάζει τη γονιμότητα;

Γενικά, μια γυναίκα έχει 1 στις 8 πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της και οι πιθανότητές σας να αναπτύξετε οποιαδήποτε μορφή καρκίνου του μαστού αυξάνονται καθώς μεγαλώνετε. Οι περισσότερες γυναίκες διαγιγνώσκονται στην ηλικία των 50, των 60 ή των 70. Ωστόσο, το Ίδρυμα Susan G. Komen αναφέρει ότι ενώ “καρκίνοι του μαστού εμφανίζονται σε ποσοστό κάτω του 5% σε γυναίκες κάτω των 40 ετών … ο καρκίνος του μαστού είναι η κύρια αιτία θανάτου (από οποιαδήποτε μορφή καρκίνου) σε γυναίκες ηλικίας 20 έως 59 ετών.”

Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι ένα γεγονός που συγκλονίζει σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για τις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και οι οποίες δεν έχουν αποκτήσει ακόμα παιδί. Ενώ ο καρκίνος του μαστού δεν αποτελεί άμεση αιτία υπογονιμότητας, οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση και θεραπεία της νόσου μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες παρενέργειες στο αναπαραγωγικό σύστημα μιας γυναίκας.

Οι θεραπείες του καρκίνου του μαστού μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητα

Οι πιο συνηθισμένοι τύποι θεραπείας καρκίνου του μαστού είναι η ογκεκτομή (lumpectomy), η μαστεκτομή, η ακτινοθεραπεία και/ή η χημειοθεραπεία. Οι τρεις πρώτες θεραπείες δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην γονιμότητα και, για πολλές γυναίκες, αυτές μπορεί να είναι οι μοναδικές θεραπείες που απαιτούνται. Η χημειοθεραπεία, ωστόσο, είναι μια διαφορετική υπόθεση και ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου του μαστού που έχετε κάποιες άλλες θεραπείες μπορεί να επηρεάσουν την δυνατότητας ωορρηξίας.

Ακολουθεί μια λίστα με μερικές από τις θεραπείες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές τους επιπτώσεις  στη μελλοντική γονιμότητα.

Ορμονικές θεραπείες: Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι καρκίνου του μαστού και μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως καρκίνοι του μαστού με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς ή καρκίνοι του μαστού με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς. Αν έχετε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς, ο Ιατρός σας μπορεί να συστήσει ορμονική θεραπεία, η οποία μειώνει τόσο τις ποσότητες οιστρογόνων που παράγονται από το σώμα, όσο και την ικανότητα των οιστρογόνων να «τροφοδοτούν» τα καρκινικά κύτταρα.

Αυτή η θεραπεία είναι παρόμοια με μια ορμονική μορφή ελέγχου των γεννήσεων και συνήθως αλλάζει τον κανονικό σας εμμηνορροϊκό κύκλο, αποτρέποντας την ωορρηξία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ωορρηξία θα επανέλθει κανονικά όταν ολοκληρωθεί η ορμονική θεραπεία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο Oγκολόγος Ιατρός μπορεί να συστήσει τη χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών και των σαλπίγγων για να εμποδίσει μόνιμα την παραγωγή οιστρογόνων, μια διαδικασία που θα καταστήσει αδύνατη την παραγωγή και απελευθέρωση ώριμων ωαρίων, με αποτέλεσμα να προκληθεί ιατρογενής στειροποίηση.

Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία συνιστάται συνήθως σε γυναίκες με πιο προχωρημένο καρκίνο του μαστού ή καρκίνο του μαστού που έχει κάνει μετάσταση στους λεμφαδένες ή σε άλλες περιοχές του σώματος. Το εάν η χημειοθεραπεία θα προκαλέσει στειρότητα εξαρτάται από τρεις παράγοντες:

• Το σώμα της γυναίκας. Ορισμένα σώματα είναι απλώς πιο ευαίσθητα από άλλα και μπορεί να γίνουν στείρα ανεξάρτητα από την ηλικία, τον τύπο της χημειοθεραπείας ή τη δοσολογία.
• Την ηλικία της γυναίκας. Όσο νεότερη είναι μια γυναίκα όταν υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία, τόσο πιο πιθανό είναι να παραμείνει γόνιμη.
• Την δοσολογία και τον συνδυασμό των φαρμάκων. Ισχυρότεροι και σοβαρότεροι τύποι χημειοθεραπείας είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν στειρότητα, επειδή οι επιδράσεις τους στους υγιείς ιστούς του σώματος είναι πιο επιβαρυντικές. Μερικοί τύποι φαρμάκων χημειοθεραπείας έχουν υψηλότερο έως μεσαίο κίνδυνο υπογονιμότητας (Cytoxan, Platinol και Adriamycin). Άλλοι είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν στειρότητα. Ο ογκολόγος σας θα είναι σε θέση να παράσχει έναν πλήρη κατάλογο των κινδύνων που σχετίζονται με κάθε τύπο.

 

Στοχοθετημένη θεραπεία:  Όσο περισσότερα μαθαίνουμε απο τις εξελίξεις στην ιατρική έρευνα για τον καρκίνο και ιδίως τον καρκίνο του μαστού, τόσο πιο ικανοί γίνονται οι ερευνητές στο να δημιουργούν φάρμακα που είναι πολύ στοχευμένα για τη θεραπεία των καρκινικών κυττάρων, χωρίς να επηρεάζεται ολόκληρο το σώμα. Οι στοχευμένες θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού αποτελούνται από φάρμακα σχεδιασμένα για τη θεραπεία της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου του μαστού.

Οι στοχευμένες θεραπείες είναι σχετικά νέες και η έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις τους στη γονιμότητα βρίσκεται σε εξέλιξη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει το breastcancer.org, «είναι ενθαρρυντικό να γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία με Herceptin (μια επιτυχής στοχοθετημένη θεραπεία) έχουν μείνει έγκυες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας τους».

Διαγνωστήκατε με Καρκίνο του Μαστού; Μιλήστε άμεσα με έναν ειδικό γονιμότητας

Εάν ενδιαφέρεστε να αποκτήσετε παιδιά, είναι επιτακτική η ανάγκη να μιλήσετε με έναν ειδικό γονιμότητας αμέσως μόλις ενημερωθείτε ότι διαγνωστήκατε με καρκίνο του μαστού. Η υγεία σας είναι βεβαίως η απόλυτη προτεραιότητα και οι σύγχρονες αντικαρκινικές θεραπείες έχουν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και έχουν βελτιώσει σημαντικά την πιθανότητα θεραπείας και την επιβίωση.

Οι σύγχρονες μέθοδοι διατήρησης της γονιμότητας έχουν καταστήσει όλο και πιο πιθανό για όσους νίκησαν τον καρκίνο να διατηρήσουν την ικανότητά τους να φέρουν στον κόσμο παιδιά, ακόμη και αν η θεραπεία του καρκίνου τους καταστήσει υπογόνιμους. Η κρυοσυντήρηση των ωαρίων ή των εμβρύων σας, καθώς και άλλες μέθοδοι διαφύλαξης της γονιμότητας, μπορούν να επιτρέψουν τη σύλληψη ενός μωρού μέσω της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης (IVF) ή μέσω ενός φορέα κύησης, όταν ξεπεράσετε την περιπέτεια του καρκίνου και η υγεία σας αποκατασταθεί.

Στην  Μονάδα Γονιμότητας & Εξωσωματικής Γονιμοποίησης της ΡΕΑ  οι συνεργάτες μου και εγώ συνεχίζουμε και εξελίσσουμε τις τεχνικές διατήρησης γονιμότητας που εφαρμόζουμε πάνω απο 20 χρόνια. Προτεραιότητα η υγεία και η αντιμετώπιση του καρκίνου, επιλογή η ενημέρωση και οι δυνατότητες προφύλαξης της αναπαραγωγικής δυνατότητας των νέων ανθρώπων.