Γράφει ο Οικονόμου Γεώργιος- Δερματολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

Η κνίδωση δημιουργείται συνήθως* από τις τροφές, αλλά μπορεί να ευθύνονται και ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές ή εγχύσεις ορού. Κατά κανόνα, το οίδημα εμφανίζεται αιφνίδια στο δέρμα. Πρόκειται για μία αλλεργική αντίδραση με εκδήλωση πομφών που συρρέουν, σχηματίζοντας κόκκινες πλάκες επηρμένες. Αυτό ως κλινική εικόνα δείχνει το δέρμα πρησμένο, κόκκινο και με φαγούρα.
Το αγγειονευρωτικό οίδημα, δηλαδή αυτό που έχει μεγαλύτερο μέγεθος, μπορεί να εμφανιστεί στο δέρμα, στα χείλη, στη γλώσσα, στο λαιμό, στα μάτια, αλλά και σε άλλα σημεία του σώματος. Ο εντοπισμός του στο λαιμό μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή. Αν ο ασθενής παρουσιάζει κνίδωση θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στον ιατρό για να διαπιστώσει τι είναι και πού οφείλεται και να λάβει την κατάλληλη αγωγή. Δεν πρέπει να περιμένει μέχρι τα συμπτώματα να γίνουν πιο έντονα για να συμβουλευθεί ιατρό.

Η κνίδωση μπορεί να είναι είτε οξεία είτε χρόνια και εμφανίζεται όταν περιοχές της επιφάνειας του δέρματος γεμίζουν με μια υδαρή ουσία, που εμφανίζεται και εξαφανίζεται στο δέρμα, με συνοδό αίσθημα έντονου κνησμού. Ίσως οφείλεται σε κάποιο φαγητό. Εξανθήματα που φαγουρίζουν, εξανθήματα που οφείλονται σε φάρμακα και κνίδωση είναι τρία διαφορετικά ονόματα που περιγράφουν την ίδια πάθηση. Πολλά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν εξανθήματα χωρίς όμως κνίδωση.
Η οξεία κνίδωση προσβάλλει το 15-20% του γενικού πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Τα επεισόδια οξείας κνίδωσης είναι παραπλήσια για άνδρες και γυναίκες.

Η χρόνια κνίδωση επηρεάζει το 2-3% των ατόμων στη ζωή τους. Η χρόνια κνίδωση παρουσιάζεται περισσότερο σε γυναίκες (60%).
Κνίδωση μπορεί να προκύψει σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο η χρόνια κνίδωση είναι συνηθέστερη στην τέταρτη με πέμπτη δεκαετία.

Ποια είναι τα αίτια της κνίδωσης
Η κνίδωση μπορεί να είναι είτε οξεία είτε χρόνια. Η οξεία της μορφή μπορεί να οφείλεται σε ένα από τα παρακάτω αίτια:
• Μια πρόσφατη ασθένεια
• Φαρμακευτική αγωγή
• Ταξίδι
• Τρόφιμα
• Καινούργια αρώματα, βαφές μαλλιών, απορρυπαντικά, κρέμες σώματος και λοσιόν ή ρούχα
• Έκθεση σε καινούργια κατοικίδια, σκόνη, χημικά ή φυτά
• Κύηση (συνήθως στο 3ο τρίμηνο)
• Έκθεση στον ήλιο ή σε ψύχος
• Άσκηση
• Επαφή με νικέλιο, λάτεξ, εργοστασιακά χημικά, βερνίκι νυχιών, ελαστικά
• Κατανάλωση αλκοόλ

Η χρόνια μορφή της μπορεί να επηρεαστεί από:
• Παράγοντες όπως η θερμότητα, το ψύχος, η πίεση, η άσκηση, η έκθεση στον ήλιο, το συναισθηματικό στρες ή οι χρόνιες παθήσεις
• Άλλες παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν κνίδωση είναι ο διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η πρωτοπαθής χολική κίρρωση ή άλλες μη κνιδωτικές δερματολογικές διαταραχές
• Οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό αγγειοοιδήματος – Χαρακτηριστικά του αγγειοοιδήματος περιλαμβάνουν αγγειοδιαστολή και διάχυση του πλάσματος στους βαθύτερους ιστούς περισσότερο από την απλή κνίδωση. Το αγγειοοίδημα μπορεί να προκύψει με ή χωρίς τους κνιδωτικούς πομφούς και κλινικά παρουσιάζεται με οίδημα στο υποδόριο χωρίς φαγούρα ή αιμορραγία. Μπορεί να επηρεάσει τη στοματική κοιλότητα όπως και τον βλεννογόνο της επιφάνειας του ανώτερου αναπνευστικού με τραχύτητα αναπνευστική και βράγχος φωνής. Έχει χαρακτήρα αναφυλακτικής αντίδρασης σε συμμετοχή της αναπνευστικής οδού, οδηγώντας σε απόφραξη αναπνοής.

Διαφορική διάγνωση κνίδωσης- από την απλή ευαισθησία σε ουσίες
Το ότι ένα ύφασμα ή ένα υλικό σού δημιουργεί ευαισθησία δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι έχεις αλλεργία σε αυτό. Αν τα χέρια σου είναι «καμένα» από την αλόγιστη χρήση ισχυρών καθαριστικών, ενώ δεν επηρεάζονται το ίδιο όταν χρησιμοποιείς κάποιο ήπιο καθαριστικό, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται για αλλεργία αλλά για ευαισθησία. Ένα αλλεργικό άτομο μπορεί να αντιδράσει σε μία ουσία ακόμη και αν η ποσότητα είναι πολύ μικρή. Κάποιοι τύποι δέρματος είναι ευαίσθητοι ακόμη και στις ακτίνες του ηλίου. Το έκζεμα είναι τις περισσότερες φορές μία αλλεργική αντίδραση που δεν είναι κολλητική, αλλά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα.

Μύθοι και αλήθειες για την κνίδωση

Μύθος #1
Η κνίδωση είναι μεταδοτική.
Η αλήθεια: Η πάθηση αυτή δεν μεταδίδεται. Είναι αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης σε ορισμένα προϊόντα, φάρμακα, τρόφιμα, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό αγγειοοιδήματος ή ιστορικό χρόνιων παθήσεων και άγχος.

Μύθος #2
Η κνίδωση περνάει μέσα σε λίγες μέρες, οπότε δεν χρειάζεται να πας σε γιατρό.
Η αλήθεια: Ο καταλληλότερος τρόπος να αντιμετωπίσει κάποιος άμεσα και σωστά την κνίδωση είναι να επισκεφθεί άμεσα έναν δερματολόγο ή έναν αλλεργιολόγο. Μόνο ο ειδικός μπορεί να διαγνώσει σωστά τη νόσο και να την ξεχωρίσει από άλλες ασθένειες με παρόμοια συμπτώματα.

Αντιμετώπιση της κνίδωσης
Η μέθοδος αντιμετώπισης της κνίδωσης εξαρτάται από το αίτιο που την προκάλεσε, αλλά και από τη βαρύτητα και το στάδιο της νόσου. Τα πιο συνηθισμένα θεραπευτικά μέτρα που χρησιμοποιούνται είναι τα αντιισταμινικά, τα κορτικοστεροειδή, η αδρεναλίνη αλλά και νεότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η σεκουκινουμάμπη κ.ά.
Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι δεν πρέπει να αμελούμε τα συμπτώματα. Από τις πρώτες κιόλας ενδείξεις καλό θα ήταν να απευθυνθούμε στο γιατρό (δερματολόγο – αλλεργιολόγο), ώστε να γίνει σωστή και έγκαιρη διάγνωση, άρα και να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία. Επίσης, ο ασθενής από μόνος του δεν μπορεί να κάνει αυτοδιάγνωση, καθώς είναι πιθανό να μην είναι σε θέση να διαφοροδιαγνώσει τη νόσο από άλλες παρόμοιες παθολογικές καταστάσεις.

Αντιμετώπιση στο σπίτι
Η κνίδωση είναι άλλοτε πιο έντονη και άλλοτε λιγότερο. Ο κνησμός που προκαλείται από αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να ανακουφιστεί με εφαρμογή καλλυντικής λοσιόν ή μαγειρικής σόδας όταν κάνεις ντους. Φυσικά, ο καλύτερος τρόπος να το αντιμετωπίσεις είναι αν αποφεύγεις την ουσία που το προκαλεί. Μερικές φορές αυτό είναι εφικτό, αν γνωρίζεις ποια ουσία είναι υπεύθυνη, παραδείγματος χάριν, αν εμφανίστηκαν μόλις έφαγες φράουλες ή μόλις πήρες κάποιο συγκεκριμένο φάρμακο, αν χρησιμοποίησες ναφθαλίνη για τα χειμερινά σου ρούχα, ένα αρωματικό σαπούνι για το σώμα σου ή αν φοράς κάποια είδη υφάσματος.
Συχνά η φαγούρα ή το κάψιμο μπορεί να είναι τόσο έντονα που ο ασθενής υποφέρει. Για άμεση ανακούφιση, κάνε χλιαρό ντους. Αν το οίδημα εντοπίζεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο, μπορείς να ανακουφιστείς εφαρμόζοντας κομπρέσα που θα έχεις εμποτίσει σε κρύο γάλα.
Να θυμάσαι ότι μόνο ο εξειδικευμένος δερματολόγος ή αλλεργιολόγος μπορεί να ανακαλύψει αν και σε ποια ουσία έχεις αλλεργία, γι’ αυτό απευθύνσου σε έναν ειδικό αν εντοπίσεις κάποιες ασυνήθιστες ενδείξεις.

Συχνές απορίες

Μπορώ να πάθω κνίδωση από το πολύ κρύο ή την πολλή ζέστη;
Ναι, είναι δυνατό να εμφανιστούν συμπτώματα κνίδωσης όταν υπάρχουν ακραίες θερμοκρασίες. Έχουν αναφερθεί συχνά περιστατικά όπου μετά από έκθεση στον ήλιο εκδηλώθηκε κνίδωση.

Μπορεί το άγχος να μου προκαλέσει κνίδωση;
Το συναισθηματικό στρες είναι μία από τις αιτίες της χρόνιας κνίδωσης. Άλλα αίτια είναι η ζέστη και το κρύο, η έκθεση στον ήλιο, το οικογενειακό ιστορικό αγγειοοιδήματος και άλλες χρόνιες συνυπάρχουσες παθήσεις.

Μπορεί η κνίδωση να μεταδοθεί; Είναι κολλητική νόσος;
Όχι, δεν μεταδίδεται. Δεν πρόκειται για μία μολυσματική νόσο, αλλά για απόρροια έκθεσης σε κάποια αλλεργιογόνα, λήψης ορισμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων, κατανάλωσης αλκοόλ ή έκθεσης σε ακραίες θερμοκρασίες. Επίσης, η κνίδωση μπορεί να ακολουθήσει μία ίωση και να εκδηλωθεί στον οργανισμό μετά από αυτήν.

*Νεότερα δεδομένα αναφέρουν πως τα διαπιστωμένα διατροφικά αίτια οξείας κνίδωσης δεν ξεπερνούν το 4%.