Γράφει ο κ. Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων - Εφήβων, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συντονιστής Παιδογυναικολόγων Ευρώπης

 

Μπορεί να φαίνεται περίεργο αλλά πολλά από τα γυναικολογικά προβλήματα που απασχολούν τις ενήλικες γυναίκες μπορεί να εμφανιστούν και σε μικρά κορίτσια.  Η συχνότητα και το είδος των γυναικολογικών προβλημάτων σε παιδιά και έφηβες εξαρτάται κυρίως από την ηλικία του κοριτσιού.

Σε νεογέννητα κορίτσια μπορεί να εμφανιστούν περιπτώσεις με αμφίβολα έξω γεννητικά όργανα, που μπορεί να κάνουν δύσκολη ακόμα και την διάκριση ανάμεσα σε αγόρι και κορίτσι. Αυτές οι καταστάσεις πρέπει να εξετάζονται και να αντιμετωπίζονται αμέσως, καθώς μπορεί να είναι απειλητικές ακόμα και για τη ζωή του νεογνού. Επίσης, οι γονείς του νεογέννητου βρίσκονται σε κακή ψυχολογική κατάσταση και ζητούν απαντήσεις στα τεράστια ερωτήματα τους, αλλά και διαβεβαιώσεις και λύσεις για την υγεία του μωρού. Όλα τα παραπάνω απαιτούν ειδικές γνώσεις και εμπειρία σε τέτοιες καταστάσεις.

Στην παιδική ηλικία μπορεί αρκετά συχνά να εμφανιστούν προβλήματα. Όμως είναι λυπηρό ότι τα περισσότερα από αυτά δεν γίνονται αντιληπτά και δεν  αντιμετωπίζονται με την απαιτούμενη προσοχή από τους γονείς. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τις βάσεις για σημαντικά γυναικολογικά προβλήματα στο μέλλον.

Οι κολπίτιδες αποτελούν τη συχνότερη γυναικολογική πάθηση στα μικρά παιδιά, καθώς λόγω της ανωριμότητας των γεννητικών οργάνων είναι πιο ευαίσθητα σε λοιμώξεις από μικρόβια. Επιβαρυντικός παράγοντας είναι η χρήση της πάνας,  με την ενούρηση και την εγκόπριση να δημιουργούν πολλά προβλήματα, καθώς η μεταφορά κοπράνων μέσα στον κόλπο είναι εύκολη. Στα μικρά κορίτσια, η κακή υγιεινή στο σχολείο και η απειρία τους σε θέματα ατομικής υγιεινής, ιδίως μετά από τη χρήση της τουαλέτας, είναι ένα ακόμα πρόβλημα που συχνά προκαλεί κολπίτιδες. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι ερεθισμός στην «ευαίσθητη περιοχή», δυσάρεστη οσμή στα γεννητικά όργανα και αυξημένα κολπικά υγρά. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη η εξέταση και καλλιέργεια των κολπικών υγρών, από το βάθος του κόλπου. Η λήψη από τα έξω γεννητικά όργανα, μας οδηγεί συνήθως σε λάθος απάντηση της εξέτασης και λάθος θεραπεία. Για να φτάσουμε στο βάθος του κόλπου και να κάνουμε σωστή λήψη των υγρών, εκμεταλλευόμαστε ένα μικρό άνοιγμα που υπάρχει φυσιολογικά στον παρθενικό υμένα όλων των κοριτσιών. Η εξέταση δεν κρύβει κανένα κίνδυνο όταν γίνεται από εξειδικευμένο και έμπειρο Παιδογυναικολόγο.

Επίσης, ένα από τα πιο σοβαρά και συχνά προβλήματα στα παιδιά είναι η εμφάνιση πρώιμης Ήβης, που χαρακτηρίζεται από πρόωρη ανάπτυξη μαστών ή/και τρίχωσης των γεννητικών οργάνων. Η διάγνωση και η αντιμετώπιση της πρέπει να είναι άμεση. Ο κυριότερος στόχος μας είναι να δώσουμε στο παιδί την δυνατότητα να αναπτυχτεί σε ύψος και να μην καταλήξει με ένα χαμηλό τελικό ανάστημα.

Τα γυναικολογικά προβλήματα των εφήβων μοιάζουν αρκετά με αυτά των ενηλίκων γυναικών. Οι συχνότερες διαταραχές είναι οι ανωμαλίες της περιόδου. Πάρα πολλές φορές, όταν πρωτοεμφανίζεται η περίοδος, υπάρχουν πολλές διαταραχές, μέχρι οι ορμόνες να βρουν την ισορροπία τους και να σταθεροποιηθεί ο κύκλος. Από τα πιο σημαντικά προβλήματα των γυναικών είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, που πρωτοεμφανίζεται κυρίως κατά την Εφηβεία. Η διερεύνηση πρέπει να είναι πολύ προσεκτική, με ορμονικές εξετάσεις αίματος και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως πχ υπερηχογράφημα, και να βασίζεται σε συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια. Η διάγνωση πρέπει να τίθεται με προσοχή, και όχι βιαστικά και επιπόλαια, με στόχο να μη φορτίσουμε ψυχολογικά μια Έφηβη και την οικογένεια της, με το βάρος μιας λανθασμένης διάγνωσης. Η σωστή αντιμετώπιση των διαταραχών της περιόδου στην Έφηβη πρέπει να είναι στοχευόμενη πάνω στην αιτία του προβλήματος, και όχι γενική ή αόριστη. 

Η συχνότερη αιτία απουσίας από το σχολείο είναι ο πόνος κατά την διάρκεια της «περιόδου». Αυτό το πρόβλημα δυσκολεύει πολύ την καθημερινότητα των Εφήβων, περιορίζει τις δραστηριότητες τους και μειώνει την ποιότητα ζωής τους. Με τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση, μπορούμε σήμερα να μειώσουμε ή ακόμα και να εξαφανίσουμε τον πόνο και να «απελευθερώσουμε» τις Έφηβες από τα ενοχλήματα.

Γενικότερα, τα προβλήματα με τα οποία ασχολείται ο Γυναικολόγος Παίδων και Εφήβων (Παιδογυναικολόγος), είναι πολλά και ποικίλουν από περιπτώσεις ογκολογίας μέχρι και μαιευτικής. Για παράδειγμα, κάποια από τα πιο συχνά προβλήματα των Εφήβων είναι οι κύστες ωοθηκών που τρομάζουν γονείς και έφηβη. Επίσης, η μόλυνση από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι αρκετά συχνή, καθώς οι Έφηβοι είναι πιο ευάλωτοι. Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι προσεκτική, συντηρητική, και όχι επιθετική, με σκοπό να προστατεύουμε την μελλοντική γονιμότητα των νεαρών κοριτσιών. Τεράστια σημασία έχει η σωστή πληροφόρηση για θέματα γονιμότητας και αντισύλληψης. Η άγνοια και η παραπληροφόρηση που υπάρχει στους έφηβους, αυξάνει πολύ τον αριθμό των ανεπιθύμητων κυήσεων, που χωρίς καμία αμφιβολία έχουν υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές Ο καλύτερος τρόπος για την προστασία από ανεπιθύμητες κυήσεις είναι η πρόληψη και η σωστή ενημέρωση, που γίνεται με μια απλή επίσκεψη και συζήτηση με τον Γυναικολόγο Εφήβων, αλλά και μέσα από ομιλίες και παρουσιάσεις σε σχολεία και συλλόγους.

Η πρώτη γυναικολογική εξέταση είναι δύσκολη  για ένα παιδί ή μια έφηβη. Ο Γυναικολόγος Παίδων και Εφήβων έχει την κατάλληλη εμπειρία και καθημερινή εξοικείωση με το νεαρό κορίτσι και την έφηβη, ώστε η πρώτη επαφή γνωριμίας που θα έχει με το γυναικολόγο, να είναι μια θετική εμπειρία, που δεν θα το τραυματίσει ψυχικά, κάνοντας δυσάρεστη την γυναικολογική εξέταση για το υπόλοιπο της ζωής του. Προσπαθώντας να εξασφαλίσουμε την αναπαραγωγική υγεία μικρών κοριτσιών, αλλά και νέων γυναικών, πρέπει να προσφέρουμε ολοκληρωμένες υπηρεσίες γυναικολογικής υγείας. Στόχος είναι να προστατέψουμε την δυνατότητα του μικρού κοριτσιού και της νέας γυναίκας να αποκτήσει τη δική της οικογένεια, όποτε αυτή το θελήσει.