Γράφει ο Δρ. Νικηφόρος Κλήμης, MD, PhD, Χειρουργός – Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ

 Το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (ΠΜΣ) περιλαμβάνει διάφορα συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα, τα οποία παρατηρούνται μερικές μέρες ή εβδομάδες πριν από την έμμηνο ρύση. Οι περισσότερες από τις γυναίκες δεν θεωρούν αυτά τα συμπτώματα σοβαρά ή ικανά να αλλάξουν τον καθημερινό τους ρυθμό. Το ΠΜΣ χαρακτηρίζεται από κακή διάθεση και αλλαγές στη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που προηγείται της εμμηνορυσίας.

 

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

Το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο αφορά γυναίκες, με έμμηνο ρύση. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 30 χρόνια. Το 75% του γενικού πληθυσμού παραπονείται για προεμμηνορυσιακά συμπτώματα, όμως μόνο στο 3 - 8% των γυναικών διαγιγνώσκεται ΠΜΣ, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια. Από εκείνες που ζητούν ιατρική υποστήριξη, το 40 - 50% απαντούν τα κριτήρια του ΠΜΣ. Αν στα διαγνωστικά κριτήρια συμπεριλαμβάνεται απουσία συμπτωμάτων μετά την έμμηνο ρύση, τότε το ποσοστό των γυναικών που χρήζουν πραγματικά ιατρικής βοήθειας είναι 10 - 20%.

 

Αιτία

Ο κατάλογος των προτεινόμενων μηχανισμών για το ΠΜΣ είναι εντυπωσιακά μεγάλος, αλλά κανένας από αυτούς δεν είναι ειδικός για να εξηγήσει την αιτία. Το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ της έκκρισης στεροϊδών από τις ωοθήκες, οπιοιδών ενδογενών πεπτιδίων, νευρομεταβιβαστών, προσταγλανδινών και περιφερικών αυτόνομων και ενδοκρινών συστημάτων.

 

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του ΠΜΣ είναι ποικίλλα και μη ειδικά. Μερικά από αυτά παρατηρούνται και σε άλλες σωματικές διαταραχές. Μπορούμε να τα χωρίσουμε σε σωματικά και συναισθηματικά. Σε γυναίκες που παρουσιάζουν το ΠΜΣ σε έντονο βαθμό παρατηρούνται κυρίως συναισθηματικές διαταραχές.

Οι διαταραχές αυτές περιλαμβάνουν υπερευαισθησία, κατάθλιψη, ευερέθιστη και κυκλοθυμική τάση, άγχος, ένταση, φόβο απώλειας ελέγχου της κατάστασης και σύγχυση. Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνους, τάση στους μαστούς, πονοκεφάλους, αλλαγή στην όρεξη, πρόβλημα συγκέντρωσης, ναυτία και τάση για έμετο, ταχυκαρδίες και αύξηση βάρους.

Οι γυναίκες που εμφανίζουν κυρίως σωματικά συμπτώματα, είναι λιγότερο πιθανό να εντάσσονται στην ομάδα με σοβαρό ΠΜΣ.

Αν και γίνεται προσπάθεια να ομαδοποιηθούν τα συμπτώματα του ΠΜΣ, μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμμία υποομάδα η οποία να το χαρακτηρίζει.

 

Διάγνωση

Δεν υπάρχουν κλινικές ή εργαστηριακές εξετάσεις ή αντικειμενικό εύρημα κατά την εξέταση για την επιβεβαίωση της διάγνωσης του ΠΜΣ. Ουσιαστικά η διάγνωση βασίζεται στην αναφορά των συμπτωμάτων από την ασθενή η οποία όμως είναι ανεπαρκής, αν δεν έχει παρατηρηθεί κατ΄επανάληψιν σε τουλάχιστον δύο ή τρείς κύκλους. Ο ιατρός οφείλει να παρατηρήσει εάν τα συμπτώματα αυτά είναι έντονα πριν την έμμηνο ρύση και μειώνονται μετά. Επίσης θα πρέπει να εμφανίζονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να ενοχλούν τις φυσιολογικές λειτουργίες. Λιγότερο από 50% των γυναικών που διαμαρτύρονται για ΠΜΣ πληρούν την παραπάνω προϋπόθεση.

 

Διαφορική διάγνωση

Είναι σημαντικό να διαφοροποιήσουμε το ΠΜΣ από άλλες ψυχικές και σωματικές διαταραχές. Επειδή τα μη ειδικά συμπτώματα του μπορεί να συμπίπτουν με άλλα ψυχιατρικά, ενδοκρινολογικά ή γυναικολογικά, θα πρέπει να συνταχθεί ένας κατάλογος με διαφορικές διαγνώσεις.

 

Διαφορικά διαγνωστικά κριτήρια σε πιθανολογούμενη ΠΜΣ

• Αναιμία
• Ανορεξία ή βουλιμία
• Χρόνιο ιατρικό πρόβλημα
• Κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών
• Δυσμηνόρροια
• Υποθυρεοϊδισμός
• Παρενέργειες αντισυλληπτικών
• Περιεμμηνόπαυση
• Διαταραχές προσωπικότητας

 

Συσχέτιση με κατάθλιψη

Το ΠΜΣ σχετίζεται με μείζονες ψυχολογικές διαταραχές. Σε μία μελέτη αναφέρεται ότι το 59% των γυναικών με ΠΜΣ είχαν ένα ιστορικό διάγνωσης χαρακτηριζόμενο από άγχος ή ψυχική διαταραχή ή και τα δύο. Από τις γυναίκες με ΠΜΣ, οι 30 με 76% έχουν ιστορικό κατάθλιψης, το οποίο είναι υψηλότερο από το 25% το οποίο παρατηρείται στον γενικό πληθυσμό.

Επίσης είναι σημαντικό να εκτιμηθεί η ψυχολογική διάθεση μετά την έμμηνο ρύση. Εμφάνιση έντονων συμπτωμάτων σε αυτή την φάση του κύκλου, σημαίνει ότι το πρόβλημα επεκτείνεται πέραν του ΠΜΣ. Επίσης αν υπάρχουν και άλλες ψυχολογικές διαταραχές, αλλά αδιευκρίνιστης σοβαρότητας, τότε απαιτείται ψυχιατρική συμβουλή.

 

Ιατρικό ιστορικό

Καταστάσεις όπως αναιμία, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και αγγειακή ασθένεια κολλαγόνου όπως επίσης και ενδοκρινολογικές διαταραχές(διαβήτης, υποθυρεοϊδισμός), μπορούν να παρουσιαστούν με μη ειδικές ενοχλήσεις, όπως λήθαργο, αύξηση του βάρους, πόνους στο στομάχι, πρήξιμο και κακή διάθεση. Αν και η παρουσία τέτοιων συμπτωμάτων δεν προκαλεί διαγνωστικά διλήμματα, θα μπορούσαν να συσχετισθούν με ΠΜΣ. Αν υπάρχει υποψία για κάποια από τις παραπάνω διαταραχές τότε πρέπει να γίνονται οι ανάλογες εκτιμήσεις.

 Πόνος που συνδέεται με ΠΜΣ απαιτεί διερεύνηση. Για παράδειγμα τάση στους μαστούς στο ΠΜΣ δε θα πρέπει να συγχέεται με φυσιολογικές αλλαγές των μαστών κατά τη διάρκεια του κύκλου ή ινοκυστική νόσο του μαστού.

 

Γυναικολογικές συνθήκες

Συνήθως η πιο κοινή λανθασμένη διάγνωση για ΠΜΣ είναι η δυσμηνόρροια. Αυτό συμβαίνει όχι λόγω συγκεχυμένων συμπτωμάτων, αλλά λόγω σύγχυσης στον ορισμό ή λόγω ανεπαρκούς ιστορικού. Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια, εξ ορισμού χαρακτηρίζεται από συνεχή συσπαστικό πόνο χαμηλά στην κοιλιά κατά την έμμηνο ρύση απουσία παθολογικής πυέλου. Ξεκινά μερικές ώρες πριν ξεκινήσει η έμμηνος ρύση διαρκεί έως 72 ώρες και δεν έχει πρόδρομα συμπτώματα. Συνοδεύεται από διάρροια, ναυτία ή έμετο. Η αιτιολογία της είναι η παρουσία προσταγλανδινών της μήτρας οι οποίες προκαλούν οδυνηρές μητρικές συσπάσεις. Αντιμετωπίζεται με μη στεροϊδικές αντιφλεγμονώδεις ουσίες ή αντισυλληπτικά χάπια.

Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια χαρακτηρίζεται από πόνο κατά την έμμηνο ρύση ο οποίος προκαλείται από παθολογική πύελο, συνήθως ινομυώματα ή ενδομητρίωση. Αν μία ασθενής παρουσιαστεί με ΠΜΣ και η εξέταση της πυέλου δεν είναι φυσιολογική ή έχει ιστορικό γυναικολογικών προβλημάτων, τότε απαιτείται μία πιο εκτεταμένη διερεύνηση.     

 

Θεραπεία

Θεραπευτικές επιλογές για το ΠΜΣ

• Μείωση της καφεϊνης
• Σωματική άσκηση
• Διατροφή πλούσια σε υδατάνθρακες
• Μείωση κατανάλωσης αλατιού

 

• Ασβέστιο
• Βιταμίνη Β₆Pyridoxine
• Βιταμίνη Ε
• Τεχνικές χαλάρωσης
•  
• Δαναζόλη(Danazol)
• Οξετική Λευπροπελίνη(Leuprolide acetate)
• Αντισυλληπτικά
• Υδροχλωρική φλουοξετίνη[Fluoxetine(20mg)]

 

 

Δεν υπάρχει κάτι που να «δουλεύει» για όλες τις ασθενείς. Η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και ο γυναικολόγος πρέπει να αφιερώσει αρκετό χρόνο για να βοηθήσει τη γυναίκα.