Γράφει ο Σωτήρης Μήτρου, μαιευτήρας – γυναικολόγος, συνεργάτης της ΡΕΑ

 

 

Πριν μερικά χρόνια, η λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν αντικείμενο μεγάλης συζήτησης μεταξύ εγκύου και γιατρού και η συχνότερη κατάληξη ήταν η αποφυγή χρήσης του. 

 

Ακόμα και σήμερα, οι έγκυες γυναίκες είναι παραδοσιακά επιφυλακτικές στη λήψη φαρμάκων. Στο άρθρο αυτό θα βρείτε συνοπτικά τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα σκευάσματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με σημαντικές πληροφορίες για το καθένα. Τα φάρμακα αναφέρονται με τη δραστική τους ουσία.

 

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες, περισσότερο από το 70% των εγκύων λαμβάνει τουλάχιστον ένα συνταγογραφούμενο ή μη φάρμακο στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, ενώ το 50% λαμβάνει ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο καθ’ όλη την εγκυμοσύνη. Επίσης, τα τελευταία 30 χρόνια η χορήγηση φαρμάκων στο πρώτο τρίμηνο έχει αυξηθεί κατά 60% καθώς και η λήψη περισσότερων από 4 φάρμακα που έχει τετραπλασιαστεί.

 

Ο καθορισμός της ασφάλειας ενός φαρμάκου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επομένως και των κινδύνων για το έμβρυο, είναι δύσκολος. Ακόμα και με τις καλύτερες μεθόδους και προθέσεις, οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι περιορισμένες. Έχει βρεθεί ότι για περισσότερα από το 95% των φαρμάκων που έχουν έγκριση να χορηγούνται στην εγκυμοσύνη, οι κίνδυνοι είναι μη καθορισμένοι. Οι αιτίες των παραπάνω αφορούν κυρίως την ιατρική κοινότητα. Το ζητούμενο για τις εγκύους και τις οικογένειές τους είναι η ασφάλεια τόσο αυτών -των εγκύων- όσο και των μωρών τους. 

 

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα θα πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα μετά την 30η εβδομάδα. Η χορήγηση τους θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά με ιατρική συνταγή, αφού ο γιατρός έχει λάβει υπόψη τους κινδύνους και τα πιθανά οφέλη. Ασφαλής επιλογή στην κατηγορία αυτή θεωρείται η παρακεταμολή (paracetamol) σε όλες τις μορφές και με ανώτερη επιτρεπτή δόση 4γρ. ημερησίως. Ο συνδυασμός παρακεταμόλης με κωδεΐνη επίσης επιτρέπεται, αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο κατόπιν συνταγής και σε περιπτώσεις έντονου πόνου. 

 

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε σε αμερικανικό ιατρικό περιοδικό και αφορούσε 40.000 εγκύους, έδειξε ότι η χρήση της μετοκλοπραμίδης (metoclopramide) δεν αύξησε τον κίνδυνο αποβολής ή συγγενών ανωμαλιών. Το φάρμακο θα πρέπει να χορηγείται μόνο στις περιπτώσεις αφυδάτωσης ή απώλειας βάρους λόγω των εμετών. Μία εναλλακτική λύση, η διμενυδρινάτη (dimenhydrinate), είναι φάρμακο που θεωρείται ασφαλές και το οποίο θα πρέπει να χορηγείται, όταν τα οφέλη ξεπερνούν τους κινδύνους.

 

 

Αυτή η κατηγορία φαρμάκων αποτελεί παραδοσιακά αντικείμενο συζήτησης και σκεπτικισμού από μέρους της εγκύου και του περιβάλλοντός της. Παρ’ όλα αυτά, η χρήση των περισσοτέρων έχει αποδειχθεί ασφαλής και η άμεση χορήγησή τους μειώνει σε πολλές περιπτώσεις τους κινδύνους, τόσο για την έγκυο όσο και για το μωρό. 

 

Η πενικιλίνη και τα συνθετικά παράγωγά της, όπως η αμοξυκιλλίνη και ο συνδυασμός της τελευταίας με κλαβουλανικό οξύ, αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας για πληθώρα λοιμώξεων. Ο συνδυασμός αμοξυκιλλίνη/ κλαβουλανικό οξύ, ωστόσο, έχει βρεθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο κολίτιδας στα πρόωρα μωρά γι’ αυτό και η χρήση του θα πρέπει να είναι περιορισμένη, και εάν είναι δυνατό να προτιμώνται ασφαλέστερες εναλλακτικές. Τέτοιες αποτελούν οι καφαλοσπορίνες (π.χ. κεφακλόρη, κεφουροξίμη), που είναι ευρέως φάσματος αντιβιοτικά. Ιδιαίτερα χρησιμοποιούνται, όταν το άτομο είναι αλλεργικό στην πενικιλίνη, αν και υπάρχει μια πιθανότητα περίπου 10% η αλλεργία να υφίσταται και στα δύο. Επίσης, οι μακρολίδες (ερυθρομυκίνη, ροξιθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη, αζιθρομυκίνη) συνιστώνται στην πρόωρη ρήξη θυλακίου και στην αντιμετώπιση λοιμώξεων του γεννητικού συστήματος.

 

Τέλος, ένα αντιβιοτικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι η μετρονιδαζόλη. Αυτή ενδείκνυται στη βακτηριακή κολπίτιδα και οπουδήποτε χρειάζεται να καταπολεμηθούν μικρόβια που ευδοκιμούν ακόμα και χωρίς οξυγόνο (αναερόβια μικρόβια). Φυσικά υπάρχουν και άλλα αντιβιοτικά που μπορεί να χρησιμοποιηθούν. Γενικά, όπως και με άλλα φάρμακα, όταν τα οφέλη για την έγκυο και το έμβρυο ξεπερνούν τους πιθανούς κινδύνους, τότε οι γιατροί θα πρέπει να τα συστήνουν και οι έγκυες να τα λαμβάνουν χωρίς ενδοιασμούς. 

 

Επιγραμματικά να αναφέρουμε κι άλλα φάρμακα που συχνά χρησιμοποιούνται στην εγκυμοσύνη, όπως αποσυμφορητικά μύτης (οξυμεταζολίνη) και υπακτικά (λακτουλόζη, παραφινέλαιο) για τη δυσκοιλιότητα που είναι εξαιρετικά συχνό φαινόμενο.

 

Συνοψίζοντας, η χρήση φαρμάκων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στις περιπτώσεις, όπου άλλα θεραπευτικά μέσα έχουν εξαντληθεί, και πάντοτε θα πρέπει να λαμβάνονται κατόπιν ιατρικής συνταγής. Οι έγκυες θα πρέπει να είναι καθησυχασμένες, καθότι, για την πλειονότητα των καθημερινών προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίσουν, υπάρχουν θεραπευτικές λύσεις ασφαλείς για εκείνες και τα μωρά τους.